گزارش خبرآنی|از طوفان تا کیان؛ پرنده‌های انتحاری ایران را بیشتر بشناسید-بخش اول

گروه دفاعی ‌پایگاه خبری خبرآنی- یکی از مأموریت های محوله به پهپادها به عنوان پرنده های هدایت پذیر از دور، از گذشته تا امروز مأموریت انتحاری بوده است. در این مأموریت پهپاد برای اجرای عملیات رزمی به صورت انتحاری طراحی شده و با ابعاد کوچک -ضمن پرتاب ساده از نقاط مختلف- بدون شناسایی شدن توسط دشمن به آن نزدیک شده و با سرعت بالای خود، امکان واکنش برای دشمن را بسیار دشوار می سازد.

ابعاد کوچک و سطح مقطع راداری ناچیز این پرنده ها و همچنین امکان احتمالی خاموش کردن موتور در نزدیکی هدف این مزیت را بوجود می آورد که که تا لحظات پایانی اصابت، دشمن از وجود آن مطلع نشود.

از سوی دیگر، پس از چندین حمله از این نوع پهپادها دشمن همواره باید در اضطراب وجود این هواپیما در فضای اطراف خود باشد و اساساً بخشی از توان دشمن معطوف به تلاش برای آگاهی از پرواز این پرنده با مشاهده هر شیء در حال پرواز در نزدیکی خود می‌شود.

پهپاد کوچک «سوئیچ بلید» ساخت آمریکا و پهپاد «هاروپ» ساخت رژیم صهیونیستی دو نمونه از انواع پهپادهای انتحاری با قابلیت ثانویه شناسایی و ارسال تصاویر هستند. سوئیچ بلید با ابعاد کوچک و سرجنگی به اندازه یک نارنجک 40 میلیمتری قابلیت ذخیره در کوله یک سرباز و شروع اجرای مأموریت از هر نقطه ای را داشته و هاروپ با ابعاد بزرگ به تعداد بالا در پرتابگرهای جعبه ای روی یک کامیون حمل می شود.

تأثیرگذاری استفاده از پهپادها در عملیات های تهاجمی انتحاری در دفاع ارتش و کمیته های مردمی یمن علیه اعتلاف کشورهای متجاوز عربستان و امارات متحده عربی و ... به این کشور نیز به خوبی اثبات شده است.

در ایران نیز انواع مختلفی از پهپادهای انتحاری با موتورهای ملخی و سرعت پائین و موتورهای جت که قابلیت رسیدن به سرعت های بالا را دارند ساخته شده و در اختیار نیروهای مسلح قرار گرفته است که در این گزارش به معرفی برخی از آنها خواهیم پرداخت.

* پهپاد طوفان/چمران2

«طوفان» نوعی از پهپادهای ایرانی است که برای یافتن و انهدام دشمن با استفاده از جستجوگر اپتیکی ساخته شده است. این پهپاد که از آن با نام «چمران2» نیز یاد شده، با استفاده از مواد جاذب امواج رادار و سبک ساخته شده و سطح مقطع راداری آن بسیار پایین است. دوربین جلونگر که در دماغه این هواپیما قرار دارد تا آخرین لحظه تصاویر را به صورت بی‌درنگ ارسال می کند تا کار هدفگیری به انجام برسد.

پهپاد طوفان

بیشینه سرعت طوفان 250 کیلومتر بر ساعت، شعاع پروازی 100 کیلومتر، سقف پرواز 14000 پا (معادل 4267 متر) و مداومت پروازی آن 1-2 ساعت عنوان شده است. برد 100 کیلومتری طوفان ارزش عملیاتی قابل قبولی برای آن ایجاد کرده و با مداومت پروازی خود زمان کافی برای جستجوی هدف و حمله به آن را فراهم می‌کند.

البته در صورت استفاده از هدایت و ناوبری مستقل از ایستگاه زمینی، پهپاد طوفان با توجه به مداومت پروازی و فرض سرعت پیمایشی حداقل 200 کیلومتر بر ساعت می تواند به برد 200 تا 400 کیلومتری دست یابد.

پیکربندی این پهپاد تا حدودی نامتعارف بوده و طرحی بین پهپادهای بال دلتایی و بال پرنده را تداعی می کند ضمن آنکه یک موتور ملخی درونسوز که در انتهای بدنه نصب شده نیروی حرکتی طوفان را فراهم کرده است. چند سطح عمودی در نوک بال و میانه بدنه نیز کار پایدارسازی آن را بر عهده دارند.

طوفان در حال فرود

تاکنون دو نمونه از این هواپیما نمایش داده شده است. سازوکار (مکانیزم) پرتاب طوفان از نوع JATO بوده و در صورت نیاز به فرود این هواپیما به روش فرود آرام روی زمین بازیابی می‌شود. با این شیوه، پرتاب این پهپادهای کوچک در نزدیکی خطوط مقدم نبرد و یا در فضای جنگ شهری به عنوان یک راه حل فوری و واکنش سریع برای انهدام یک هدف مهم تلقی می‌شود.

پهپاد چمران2 (طوفان)

* رعد/رعد85

این پهپادها نمونه ای از پهپاد هدف تمرینی «صاعقه» هستند که با مجهز شدن به سرجنگی 10 کیلوگرمی برای عملیات انتحاری با برد 100 کیلومتر و توانایی ارسال تصاویر تا برخورد به هدف آماده شده اند. به این ترتیب کاربر ضمن دریافت اطلاعات از آخرین وضعیت هدف، امکان افزایش دقت در اصابت را با خطای کمتر از یک متر دارد و همچنین در صورت نیاز می‌تواند با رؤیت هدف مهمتری از طریق تصاویر، به انتخاب آن هدف اقدام کند. البته پهپاد صاعقه در دو نوع 1 و2 با مشخصات تا حدودی متفاوت ساخته شده است.

«صاعقه-1» هواپیمای بدون سرنشینی از نوع بال دلتا با ضریب منظری متوسط رو به پایین است که توسط متخصصان داخلی طراحی و به صورت انبوه تولید شده و در اختیار نیروهای مسلح قرار گرفته است. صاعقه جزو سریعترین پهپادهای موتور ملخی ایرانی است که همین عامل سرعت بالا آن را به ابزار مناسبی برای تمرین ادوات توپخانه ای تبدیل نموده است.

همچنین از نظر قابلیت مانور نیز در زمره پهپادهایی با چابکی بالا قرار می گیرد. به خصوص با توجه به پیکربندی بال دلتایی و عدم وجود سطح متعادل کننده به نظر می رسد این پرنده با ناپایداری ذاتی یا پایداری کم طراحی شده باشد که این ویژگی باعث چابکی پرنده در پاسخ به فرامین داده شده می گردد.

صاعقه آماده پرتاب

این هواپیمای بدون سرنشین توسط پرتابگر JATO پرتاب می شود. این پرتابگر که توسط کارشناسان داخلی طراحی و ساخته شده است این امکان را فراهم می آورد تا هواپیما بدون نیاز به باند پروازی بتواند سرعت اولیه لازم جهت پرواز را بدست آورد.

در این پرتابگر از نیروی راکت با سوخت جامد استفاده شده است. به کمک این پرتابگر، امکان پرتاب هواپیما در هر شرایط و موقعیت وجود دارد و به راحتی می توان از روی عرشه ناو، خودروی سبک، مناطق کوهستانی و حتی از ورودی پناهگاه ها و تونل ها هواپیما را به پرواز درآورد.

صاعقه-1 در آموزش عملیات پدافند هوایی به عنوان هدف برای سامانه های دفاع هوایی غیر راداری و همچنین فریب دشمن در صحنه نبرد استفاده می شود. اجرای مانور در صاعقه-1 از طریق یک دستگاه رادیو کنترل با سامانه ردیاب اپتیکی به وسیله خلبان و تأمین پایداری پرواز آن به وسیله یک سامانه پایداری خودکار صورت می گیرد.

این پرنده با توجه به سبکی و شکل آیرودینامیکی مناسب و بهره گیری از فناوری مواد مرکب سبک وزن در سازه با سرعتی بالا توانایی اجرای انواع مانورهای پروازی را دارد. بازیابی این هواپیما معمولاً توسط چتر صورت می گیرد و در شرایط اضطراری می تواند به آرامی توسط خلبان در باند فرود آید.

پهپاد صاعقه-2

بیشینه سرعت صاعقه-1 برابر 250 کیلومتر بر ساعت، شعاع پرواز 10 کیلومتر، سقف پرواز 11هزار پا (حدود 3300 متر) و مداومت پرواز آن حدود 60 دقیقه است.

«صاعقه-2» نیز بر اساس نمونه اول با جنس بدنه از مواد مرکب بوده و کاربرد آن علاوه بر هدف پرنده به منظور آموزش و تمرین پرسنل پدافند موشکی و راداری، فریب دشمن در صحنه نبرد نیز می تواند باشد.

صاعقه-2 با داشتن خط انتقال داده متشکل از تجهیزات الکترونیکی و مخابراتی هواپیما و ایستگاه کنترل زمینی قابل حمل و سبک مجهز به رایانه های مناسب می تواند در ارتفاع 10 تا 12 هزار پایی (3000 تا 3600 متری) پرواز کند. طول این نمونه 2.81 متر، دهانه بال 2.60 متر، بیشینه جرم پرتاب 60 کیلوگرم، بیشینه سرعت 230 تا 250 کیلومتر بر ساعت و مداومت پرواز آن 45 تا 60 دقیقه و برد 50 کیلومتر است.

ایستگاه کنترل زمینی این پرنده به عنوان سامانه ارسال اطلاعات و فرامین مورد نیاز جهت هدایت و کنترل پرنده که به وسیله خلبان اعمال می گردد توانایی برقراری ارتباط uplink وdownlink، دریافت اطلاعات پروازی، ذخیره سازی و نمایش اطلاعات دریافت شده را دارد.

صاعقه-2 پس از طی مسیر برنامه ریزی شده به صورت خودکار با تغییر مسیر به مبدأ پرواز خود و یا هر نقطه از پیش تعیین شده بازمی‌گردد. بازیافت این هواپیما نیز همانند صاعقه-1 صورت می‌گیرد.

هدایت و کنترل این هواپیما به دو صورت نیمه خودکار یعنی با اعمال فرامین کاربر به صورت رادیویی با توجه به دریافت اطلاعات پروازی هواپیما و مأموریت تعیین شده هدایت می شود. در حالت تمام خودکار، مختصات نقاط مسیر پرواز و ارتفاع از سطح دریا توسط کاربر از طریق ایستگاه زمینی پیش از پرواز در حافظه تجهیزات الکترونیکی پرنده ذخیره می شود. هواپیما پس از پرواز و قرار گرفتن در حالت مأموریت توسط خلبان با استفاده از GPS و ارتفاع سنج، خود را در مسیر از پیش تعیین شده قرار می دهد.

پهپادهای تهاجمی رعد

متخصصان نیروی زمینی ارتش با استفاده از ساختار مطلوب و توانمندی های پهپاد صاعقه و به احتمال زیاد صاعقه-2 یک نمونه رزمی تهاجمی با برد 100 کیلومتر را از روی آن توسعه داده اند که ضمن قابلیت ارسال تصاویر با حمل محموله انفجاری با قدرت تخریب مناسب امکان تهاجم سریع در زمان کمتر از 30 دقیقه به هر هدف مد نظر فرماندهان را فراهم می کند.

* پهپاد انتحاری برد 250 کیلومتر

در رزمایش بزرگ محمد رسول الله (ص) نیروی زمینی ارتش (نزاجا) در سال 1393 خبر آزمایش عملیاتی پهپاد انتحاری با برد 250 کیلومتر اعلام شد. این خبر بازتاب های وسیعی در رسانه ها داشت. هر چند تصویر دقیق و قطعی از این پهپاد منتشر نشد اما این احتمال داده شد که این پهپاد بر اساس یکی از انواع موجود در سازمان رزم نزاجا توسعه داده شده باشد.

در نتیجه هر یک از انواع پهپادهای مهاجر-2 و 4، یسیر، ابابیل-1 و 2 یا حتی نمونه بهسازی شده ای از پهپاد طوفان می توانست پهپاد انتحاری برد 250 کیلومتر نیروی زمینی ارتش باشد.

احتمال ضعیف تری نیز در مورد توسعه پهپاد مذکور بر اساس صاعقه-1 یا 2 وجود دارد. با توجه به اینکه رعد85 در نزاجا توسعه یافته بنا بر این ساخت نمونه با برد بیشتر بر اساس آن نیز در وهله اول معقول تر به نظر می رسد اما باید در نظر داشت هواگردها به طور معمول با سرعت نهایی خود پرواز نمی کنند بلکه سرعت پروازی پیمایشی (کروز) آنها کمتر از سرعت بیشینه است از این رو می توان به این نتیجه رسید که پهپادهای صاعقه بدون بهسازی و ایجاد تغییرات کافی امکان رسیدن به برد 250 کیلومتر را نخواهند داشت. ضمن اینکه باید در نظر داشت حمل یک محموله انفجاری 10 کیلوگرمی یا بیشتر به خودی خود سبب کاهش برد پروازی خواهد شد.

مهاجر-2 با سرعت بیشینه 210 کیلومتر و مداومت پروازی 90 دقیقه در حال حمل محموله چند کیلوگرمی شناسایی از گزینه های محتمل رسیدن به برد 250 کیلومتر است. ضمن اینکه پهپاد فوق قبلاً توانایی خود را در حمل 12 فروند راکت آر-پی-جی مجموعاً به جرم حدود 30 کیلوگرم را نیز نشان داده است. بنا بر این حتی با در نظر گرفتن کاهش سرعت ناشی از حمل محموله و پرواز با وزن بالا مهاجر-2 از گزینه های مطرح برای تبدیل به پهپاد انتحاری با برد 250 کیلومتر است. همچنین نمونه جدیدتر آن به نام مهاجر-2 نوین که حضور آن در رزمایش مشترک محمد رسول الله نیز اعلام گشت و از مداومت پروازی 4 برابری نسبت نمونه معمولی این پهپاد برخوردار است نیز توانایی رسیدن به برد عملیاتی 250 کیلومتر و اجرای مأموریت انتحاری را دارد.

مهاجر-2

مهاجر-4 نیز از بهترین گزینه ها برای اجرای مأموریت پهپاد انتحاری مذکور از نظر برد پروازی است. این پهپاد در گونه های مختلف خود دارای مداومت پروازی 3 تا 7 ساعت بوده و سرعت پروازی نهایی آن نیز به 200 کیلومتر بر ساعت می رسد.

این پهپاد از جمله هواگردهای بدون سرنشین ایرانی است که در عملیات های شناسایی نزدیک ناوهای هواپیمابر آمریکایی حضور داشته و بنا بر این توانایی خود را در نفوذ به شبکه های دفاع هوایی پیشرفته را اثبات نموده است. بدنه این پهپاد از مواد مرکب ساخته شده و در نتیجه بازتاب راداری کمی دارد.

مهاجر-4

خانواده پهپادهای ابابیل با انواع بی، اس و تی یکی دیگر از پهپادهای طراحی داخلی بوده که طراحی نسل اول آن به اواسط دوران جنگ تحمیلی بازمی‌گردد. در سال 1370 نمونه بازطراحی شده آن در خط تولید قرار گرفته و به یکی از پرشمارترین پهپادهای ایرانی تبدیل شد.

مشخصات ابعادی و پروازی نمونه های مختلف آن متفاوت بوده که شامل قابلیت دستیابی به سرعت 300 کیلومتر بر ساعت، برد عملیات شناسایی 150 کیلومتر، سقف پرواز حدود 4200 متر و حمل محموله شناسایی یا مواد منفجره 30 تا 40 کیلوگرمی است. علاوه بر مأموریت شناسایی که ابابیل با تصویربرداری از ناوهای هواپیمابر آمریکایی در آن مهارت خود را نشان داد، از این پهپاد به عنوان هدف تمرینی پدافند هوایی نیز استفاده می‌شود.

ابابیل هواپیمایی بال پایین و دارای پیشبال (کانارد) است و همین ویژگی سبب می شود تا با پدید آمدن مشخصه ناپایداری ذاتی یا پایداری کم، مشخصات مانوری آن در سطح بالایی باشد. این هواپیما یک سامانه چندمنظوره بوده و جهت مأموریتهای گوناگونی همچون هدف هوایی در قالب هواپیمای شبیه سازی کننده دشمن به کار می رود. ویژگی‌های کلی این پهپاد عبارتند از طراحی آیرودینامیکی مناسب، جداسازی و مونتاژ سریع، سهولت به کارگیری و تعمیر، تحرک و انعطاف پذیری خوب، قابلیت استفاده در محیط های دریا و خشکی، قابلیت بازیابی و استفاده چندباره، قیمت تمام شده مناسب. بدنه نمونه های اولیه از آلومینیوم استاندارد هوایی بود و بعداً نوع ساخته شده از مواد مرکب نیز به تولید رسید.

پهپاد ابابیل-تی

این پهپاد با استفاده از انواع سامانه های پیشرفته تبادل داده و نیز ناوبری خودکار امکان پرواز تحت کنترل ایستگاه زمینی یا به صورت خودکار و برنامه ریزی شده از قبل روی مناطق مشخص شده را دارد. با توجه به برد و مداومت پروازی و قابلیت حمل محموله چند ده کیلوگرمی و مانورپذیری بسیار خوب، پهپادهای خانواده ابابیل نیز از جمله گزینه های مطرح برای پهپاد انتحاری برد 250 کیلومتر ساخته شده در ارتش هستند.

صرف نظر از اینکه کدام یک از پهپادهای فوق برای مأموریت فوق آماده شده اند وجود چنین سلاحی به عنوان ابزاری تهاجمی اما با قیمت بسیار پائین در اختیار نیروی نظامی اهمیت بالایی دارد. به علاوه با پیشرفت های مسمتر صنعت دفاعی خصوصاً در زمینه سامانه های هدایت و ناوبری احتمالاً نیروی زمینی ارتش امروزه به بردهای بالاتری در زمینه پهپادهای انتحاری دست یافته است.

* کیان-2

یکی از آخرین پهپادهای تهاجمی با مأموریت انتحاری که در شهریور 1398 در اختیار نیروهای مسلح کشور قرار گرفته است، کیان-2 نام دارد. پهپاد کیان-1 در سال 1393 با مأموریت سنجش تجهیزات پدافند هوایی، پهپاد هدف و تهاجمی انتحاری با ابعادی کوچک و با موتور میکروجت با توانایی رسیدن به سرعت بیشینه 480 کیلومتر بر ساعت ساخته شده و به تعداد زیاد به خدمت گرفته شده بود. این پهپاد با دهانه بال 2 متر قابلیت حمل محموله 30 کیلوگرمی با سقف پرواز نزدیک به 5500 متر بوده و با سرعت پیمایشی 350 کیلومتر بر ساعت پرواز می نماید.

پهپادهای کیان

کیان-2 بر اساس طرح موفق و عملیاتی کیان-1 با ابعادی در حدود دو برابر و برای مأموریت های متنوع ساخته شد. از جمله مأموریت های پهپاد کیان-2 انهدام اهداف مدنظر پدافند هوایی به صورت نقطه زن است. برد عملیاتی این پهپاد بیش از 1000 کیلومتر عنوان شده که با توجه به بزرگی قابل توجه ابعاد کیان-2 نسبت به کیان-1 قابل دستیابی است.

پهپادهای کیان-1 و 2

کیان-2 از موتور جت توربین گازی کوچک و احتمالاً از نوع توربوجت در داخل بدنه استفاده می کند که دو ورودی هوای آن با طراحی بسیار پیشرفته ای به صورت منطبق بر بدنه و طرفین آن قرار گرفته اند. این پهپاد از نوع بال دلتا بوده که خصوصیات دینامیکی خوبی برای آن در سرعت های بالا ایجاد می کند. از جمله مانورپذیری بالا که برای افزایش دقت در انهدام هدف نیز به کار می آید.

ورودی هوای موتور جت پهپاد کیان-2 در کنار بدنه

کیان-2 با دهانه بال حدود 3.5 تا 4 متر و طول حدود 4.5 متر ساخته شده است. این ابعاد بزرگتر نسبت به کیان-1 و بال های با ضخامت بالا که مناسب پرواز در سرعت های فروصوت است امکان حمل سوخت بسیار بیشتری را به کیان-2 داده است.

پهپاد کیان-2

هر دو پهپاد کیان-1 و 2 از شتاب دهنده سوخت جامد برای شروع پرواز و رسیدن به سرعت اولیه لازم برای شروع به کار موتور جت استفاده می کنند. این پهپادها برای اجرای مأموریت های تهاجمی لازم برای عملکرد شبکه پدافند هوایی کشور از جمله انهدام مراکز شنود یا جنگ الکترونیک دشمن که برای عملکرد مجموعه پدافند هوایی کشور تهدید به شمار می رود قابل استفاده هستند.

پهپادهای انتحاری در کنار بمب ها و موشک های نقطه زن به عنوان یکی از ابزارهای تهاجمی اما با قیمت ارزان در اختیار فرماندهان نیروهای عملیاتی در سراسر کشور قرار دارند. برخی از این پهپادها بر اساس تغییر پهپادهای شناسایی قدیمی برای مأموریت انتحاری آماده شده و برخی با خصوصیات جدید مانند کیان-2 طراحی شده اند. وجود این پهپادها سبب می شود تا آرایه تجهیزات تهاجمی نیروهای مسلح در برابر گستره متنوع تهدیدات دشمن، کاملتر شده و در مجموع امکان برتری یافتن بر آن را افزایش دهد.

در بخش بعدی این گزارش، به بررسی پهپاد انتحاری جت کرار خواهیم پرداخت.

انتهای پیام/