طبق دستورالعمل نظارتی تعیین شده برای تاکسی‌های اینترنتی، هر راننده روزانه مجاز به ۱۲ ساعت سرویس‌دهی است.
در پی توسعه سامانه‌های هوشمند درخواست تاکسی در تهران و سایر شهرهای کشور، مسئولان مربوطه دستورالعملی تعیین و تصویب کردند تا بر روند فعالیت شرکت‌های فعال در این حوزه نظارت شود. وزارت کشور امر نظارت را بر عهده شهرداریها قرار داده و قرار است از این پس اطلاعات رانندگان فعال در این سامانه‌ها در سیستمی با عنوان «سماس» درج شود.
در این دستور العمل که به امضای وزرای کشور و صنعت، معدن و تجارت و همچنین معاون علمی و فناوری رئیس جمهور رسیده است، 12 ماده وجود دارد که در آن مواردی چون شرایط سفر، شرایط راننده، شرایط وسایل نقلیه و نحوه نظارت به صورت دقیق بیان شده است.
در ماده نخست، کلمات کلیدی مانند ارائه دهنده خدمات هوشمند، اتحادیه، نظارت، سامانه سماس، قرارداد، ناوگان پرتردد تعریف شده که بدین شرح است:
ماده یک
ارائه‌دهنده خدمات هوشمند مسافر: همه اشخاص حقوقی ارائه‌دهنده خدمات برخط جابه‌جایی و حمل‌ونقل مسافر درون شهری و حومه عضو اتحادیه صنفی کشوری کسب‌وکارمربوطه که برخی از عملیات آنها با استفاده از اپلیکیشن یا سایت انجام شود؛ اعم از اینکه وسیله نقلیه، تحت مالکیت خود شخص باشد یا طی قرارداد با شخص ثالث همکاری کنند.
اتحادیه: اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی یا سایر اتحادیه های مرتبط موضوع قانون نظام صنفی.
نظارت: پایش فعالیت ارائه دهندگان خدمات هوشمند حمل و نقل مسافر توسط شهرداری جهت حصول اطمینان از اجرای قوانین و مقررات حمل و نقل و نظام صنفی از طریق اجرای مفاد این دستورالعمل.
سامانه مشترک اطلاعات سفرها (سماس): سامانه‌ای متعلق به وزارت کشور جهت ثبت بر خط اطلاعات ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر و نیز وسایل نقلیه، رانندگان و دادههای سفر.
قرارداد: سند همکاری که بین ارائه‌دهنده خدمات هوشمند مسافر و شهرداری هر شهر منعقد میشود.
ناوگان پرتردد: وسیله نقلیه‌ای که بر اساس اطلاعات مندرج در سماس مجموعا پیمایش بیش از 1950 کیلومتر در ماه در مجموع ارائه دهندگان خدمات هوشمند مسافر داشته باشد.
داده سفر: اطلاعات سفر شامل شماره پلاک وسیله نقلیه، زمان ابتدا و انتهای سفر، طول پیمایش سفر و کرایه سفر و شناسه یکتای سفر
راه‌اندازی سامانه «سماس» حداکثر طی 6 ماه
ماده دو
وزارت کشور موظف است حداکثر طی مدت 6 ماه «سماس» را راه اندازی و دسترسی‌های لازم را در اختیار مراجع و ذینفعان قانونی قرار دهد. شهرداریها، نیروی انتظامی، دبیرخانه هیئت عالی نظارت (موضوع ماده 54 قانون نظام صنفی) و اتاق اصناف ایران و اتحادیه‌های صنفی موظفند همکاری لازم با وزارت کشور را داشته باشند.
تبصره یک:همه ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر موظفند طی مدت یک ماه از تاریخ راه‌اندازی سماس (که به طور رسمی توسط وزارت کشور از طریق رسانه‌های عمومی اعلام میشود) نسبت به ورود و تکمیل اطلاعات وسایل نقلیه و رانندگان (موضوع مواد 4 و 5 این دستورالعمل) تحت پوشش خود به انضمام مشخصات شرکت، آدرس و تلفن دفتر مرکزی و دفاتر و یا شعب استانی آنها در سماس اقدام کنند.
شهرداری اطلاعات وارد شده را مطابق ضوابط مواد 4 و 5 این دستورالعمل بررسی و موارد مغایرت را ظرف یک هفته اعلام می‌کند. تا زمان راه‌اندازی سامانه مزبور ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر مکلفند اطلاعات وسایل نقلیه، رانندگان و دادههای سفر را در قالب لوح فشرده هفتگی به وزارت کشور تحویل دهند.
ثبت اطلاعات همه سفرهای صورت گرفته با تاکسی‌های اینترنتی در سماس/ ایجاد امکان دسترسی وزارت کشور به اطلاعات سفر
تبصره دو:ارائه دهندگان خدمات هوشمند سفر موظف هستند به صورت روزانه/هفتگی، داده هر سفر را در سماس ثبت کنند و همچنین موظفند به منظور فراهم کردن امکان اعتبارسنجی دادههای ابراز شده در سامانه سماس امکان دسترسی وزارت کشور را به صورت هفتگی به اطلاعات هر سفر شامل شماره پلاک وسیله نقلیه، زمان و مختصات مکان مبداء و مقصد، مقدار پیمایش، و هزینه سفر با امکان صحت سنجی و گزارش‌گیری هریک از موارد را ایجاد کنند.
تبصره سه: همه اشخاص حقیقی و حقوقی که به اطلاعات سماس دسترسی دارند ملزم به حفظ محرمانگی و عدم افشای اطلاعات آن هستند و حق استفاده تجاری از این اطلاعات را ندارند. تخلف از این تبصره موجد مسئولیت برای اقدام کننده و قابل پیگیری از طریق مراجع قضائی است.
تبصره چهار: ارائه دهندگان خدمات هوشمند مسافر مکلفند ضوابط امنیت اطلاعات کاربران اعم از راننده و مسافر را مطابق دستورالعمل‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات رعایت و سیاست خود در قبال حریم خصوصی و نحوه استفاده از دادههای رانندگان و مسافران را به اطلاع کاربران رسانده و تأیید لازم را از آنها دریافت کنند. دسترسی و رصد تلفن همراه کاربران (مسافران و رانندگان) با هدف ممانعت از استفاده همزمان کاربران از سایر نرم افزارها ممنوع است.
تبصره پنج: ارائه دهندگان خدمات هوشمند مسافر موظف هستند حداقل یکبار در هر شبانه روز/هفته فهرست رانندگان و خودروهای غیر مجاز (خودروها و رانندگانی که فاقد ضوابط مقرر در بندهای 1، 2، 3 و 4 ماده (4) و تبصره آن و بند(5) ماده (5) دستورالعمل شده‌اند) را از سامانه سماس دریافت و از بکارگیری آنها خودداری کنند.
تبصره شش: مسئولیت انطباق اطلاعات وارد شده با اسناد راننده و وسیله نقلیه بر عهده ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر است.
درآمد حاصل از این توافق صرفا در توسعه حمل و نقل عمومی هزینه شود
ماده سه
ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر ملزمند قبل از شروع یا ادامه فعالیت در هر شهر، مدارک لازم شامل درخواست فعالیت، آدرس دفتر، نماینده رسمی، یک نسخه از قرارداد امضا شده از سوی شرکت براساس مدل قرار داد کشوری پیوست و تصویر ضمانت نامه قرارداد را در سامانه سماس بارگذاری و همزمان نسخه اصل را با پست سفارشی برای شهرداری مربوطه ارسال کنند و در غیر این صورت امکان شروع یا ادامه فعالیت در آن شهر نخواهند داشت.
شهرداری موظف است حداکثر طی مدت یک ماه نسبت به امضا و ابلاغ قرارداد اقدام کند. در صورت عدم امضای قرارداد توسط شهرداری مربوطه در مهلت مقرر، فعالیت ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر در آن شهر بلامانع است.
تبصره یک: تا زمان راه اندازی سماس، تصویر مدارک مربوطه تحویل دفتر حمل و نقل وزارت کشور خواهد شد.
تبصره دو: شهرداریها مکلف هستند همه درآمد حاصل از این توافق (موضوع ماده 6 قرارداد پیوست) را صرفاً در توسعه حمل و نقل عمومی و رفع آلودگی هوا هزینه کنند.
ماده چهار؛ شرایط وسیله نقلیه:
همه وسائل نقلیه برای ارائه خدمت باید دارای الزاماتی به شرح زیر بوده و اطلاعات آنها (شامل نوع، برند، مدل، رنگ، شماره پلاک و VIN خودرو) در سماس توسط ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر ثبت شده باشد.
رعایت سن فرسودگی مطابق ضوابط خودروهای شخصی
تبصره: برای ناوگان پر تردد در کلانشهرها رعایت سن فرسودگی مشابه ضوابط خودروهای حمل و نقل عمومی خواهد بود به صورتی که یکسال پس از تصویب این دستورالعمل خودروهای بالای 15 سال، و دو سال پس از تصویب این دستورالعمل خودروهای بالای 13 سال و سه سال پس از تصویب این دستورالعمل خودروهای بالای 10 سال از این ناوگان حذف شوند.
دارا بودن گواهی معاینه فنی خودرو معتبر
تبصره: گواهی معاینه فنی برای ناوگان پر تردد مطابق با وسایل نقلیه عمومی خواهد بود.
دارا بودن بیمه نامه شخص ثالث معتبر
تبصره: ارائه دهندگان خدمات هوشمند مسافر مکلف هستند طی مدت شش ماه از تصویب این آیین نامه با همکاری شرکت‌های بیمه، بیمه‌نامه‌ای با میزان پوشش مشابه آژانس‌ها طراحی و اجرا کنند.
تبصره: ثبت نام و بکارگیری ناوگان حمل و نقل عمومی (پلاک ت) خطی و ویژه منوط به رعایت ضوابط اعلامی از سوی شهرداری (سازمان تاکسیرانی) هر شهر است.
هر راننده تاکسی اینترنتی مجاز به 12 ساعت سرویس‌دهی در روز است
ماده پنج؛ شرایط راننده:
همه رانندگان باید دارای شرایط عمومی به شرح زیر بوده و اطلاعات آنها (شامل نام و نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس، شماره تلفن همراه، شماره پلاک و VIN خودرو) توسط ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر در سماس ثبت شده باشد.
تابعیت جمهوری اسلامی ایران و یا پروانه کار برای اتباع خارجی.
دارا بودن گواهی عدم سوء پیشینه موثر کیفری معتبر یا دارا بودن استعلام صلاحیت از اداره اماکن.
دارا بودن گواهینامه رانندگی متناسب با نوع وسیله نقلیه.
عدم اعتیاد
تبصره: ارائه دهندگان خدمات هوشمند مسافر مکلفند با ایجاد سازوکار داخلی، عدم اعتیاد رانندگان را احراز کرده و بلافاصله اقدام به حذف رانندگان دارای اعتیاد کنند.
در جهت حفظ ایمنی سفر درون شهری، هر راننده حداکثر 12 ساعت امکان سرویس‌دهی در هر شبانه‌روز را خواهد داشت.
ماده شش؛ شرایط سفر:
الف) هزینه سفرها
نرخ کرایه خدمات هوشمند مسافر می‌تواند به صورت ثابت یا پویا براساس شاخص‌هایی هم‌چون شدت ترافیک، میزان عرضه (تعداد رانندگان در حالت خدمت)، تقاضای بازار، جغرافیای خدمت (محدوده ترافیک شهر)، طول و مدت سفر، نوع وسیله نقلیه و عواملی از این قبیل توسط ارائه دهندگان خدمات هوشمند مسافر تعیین شود.
تبصره:در مواردی که هزینه سفر در شرایط خاص از سقف تعرفه تاکسی‌های تلفنی هر شهر مصوب در شورای شهر بالاتر تعیین شود، این رقم قبل از انجام سفر از طریق اپلیکیشن به مسافر اعلام میشود.
ب) سایر ملاحظات سفر
یک: ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر متعهد می‌شوند چنانچه به دلیل نقص و مشکلات در سامانه‌های سرویس‌دهنده، خسارتی به راننده یا مسافر وارد شود، بلافاصله نسبت به جبران ضرر و زیان پیش آمده اقدام کرده و در اسرع وقت نسبت به رفع مشکل اقدام کنند.
دو: ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر متعهد می‌شوند با ایجاد مرکز تماس و پاسخگویی و اطلاع رسانی از طریق اپلیکیشن و کانال‌های ارتباطی متناسب به طور مقتضی نسبت به رفع مشکلات و شکایات اعلامی از سوی رانندگان و شهروندان اقدام کند.
ماده هفت؛ نحوه نظارت
وزارت کشور با همکاری شهرداریها با پایش برخط اطلاعات مربوطه در سماس و نیز بازرسی میدانی نسبت به نظارت بر فعالیت ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر و نیز رانندگان و وسایل نقلیه تحت پوشش آنها، به شرح ذیل اقدام می‌کند:
در صورتی که شهرداری مغایرتی را میان اطلاعات ثبت شده‌ی راننده یا وسیله نقلیه در سماس با ضوابط این دستورالعمل ملاحظه کند مورد مغایرت را به اطلاع ارائه‌دهنده خدمات هوشمند مسافر می‌رساند تا نسبت به رفع مغایرت‌ها اقدام کند. در صورت عدم رفع موارد مغایرت ظرف دو هفته یا شکایت افراد مطابق با ماده 8 اقدام می‌کند.
ماده هشت: مراجع رسیدگی کننده و آئین دادرسی:
در صورتی که تخلفات ارائه‌دهنده خدمات هوشمند مسافر دارای پروانه کسب، از تخلفات احصاء شده ذیل فصل هشتم قانون نظام صنفی (از جمله موارد جدول 1) باشد، شهرداری یک نسخه از گزارش تخلف را همراه با مستندات پرونده به اتحادیه ارجاع کرده و یک نسخه را نیز در بایگانی خود نگهداری خواهد کرد. گزارش شهرداری در حکم گزارش بازرس و ناظر موضوع ماده 52 قانون نظام صنفی بوده و اتحادیه موظف است (برابر مواد 17 و 68 قانون نظام صنفی و آئین نامه مواد 2، 12 و تبصره ذیل ماده 87 قانون نظام صنفی) اقدام کرده و نتیجه اقدامات را کتباً به اطلاع شهرداری برساند.
در صورتی که تخلفات رانندگان مشمول این دستورالعمل، از نوع سایر تخلفات (جدول 2) باشد، مرجع رسیدگی‌کننده مطابق جدول 2 (کمیسیون ایمنی و یا هیأت انضباطی) خواهد بود.
تبصره یک: هیئت انضباطی متشکل از نمایندگان شورای شهر، شهرداری و نماینده صنف مربوطه و کمیسیون ایمنی متشکل از نمایندگان پلیس راهور، شهرداری و نماینده صنف مربوطه خواهد بود.
تبصره دو: در صورت واگذاری ارائه خدمات هوشمند مسافر به دیگری بدون اطلاع شهرداری و همچنین عدم همکاری با بازرسین و ناظرین شهرداری، مراتب توسط شهرداری به اتحادیه اعلام شده و اتحادیه موظف است برابر فصل هشتم قانون نظام صنفی اقدام کند.
تبصره سه: جدول شرح تخلفات مرتبط با قانون نظام صنفی در این نوع از کسب وکارها به همراه مسئول تخلف بر مبنای قانون در سایت وزارت کشور موجود است.
ماده 9؛ سایر موارد
به منظور امکان بهره مندی مدیریت شهری از اطلاعات جمع آوری شده برای انجام برنامه‌ریزی‌های شهری، ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر موظفند در صورت درخواست شهرداری، اطلاعات پردازش‌شده سفرها مانند نقشه‌های تراکم تقاضای الگوهای توزیع سفرها در سطح شهر را در اختیار شهرداری قرار دهند.
خودروهای پلاک شخصی باید دارای علامت مشخص هنگام سرویس‌دهی هوشمند باشند
ماده 10:
همه وسایل نقلیه با پلاک شخصی در زمان ارائه خدمات هوشمند مسافر باید دارای علامت مشخصه به گونه‌ای باشند که برای سایرین به راحتی قابل تشخیص باشد. این علامت می‌تواند پشت شیشه جلوی وسیله نقلیه در سمت راست خودرو (سمت شاگرد) نصب شود. ابعاد و مشخصات علامت مشخصه توسط وزارت کشور ابلاغ خواهد شد. این علامت مشخصه هنگام ثبت‌نام اراده کننده خدمات هوشمند مسافر پس از تأیید وزارت کشور به سماس معرفی شده و در تارنمای سماس درج میشود.
ماده 11: ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر موظفند نسبت به ارائه آموزش‌های لازم مطابق با سرفصل‌ها و مشخصات ابلاغی وزارت کشور هستند.
ماده 12: این دستورالعمل در راستای مصوبه 20334/ت50501هـ مورخ 22/02/1395 هیئت وزیران شامل 12 ماده و تبصره‌های مربوطه توسط وزرای کشور و صنعت، معدن و تجارت تایید شود.
تبصره: در صورت ضرورت تدوین ضوابط اجرائی برای این دستورالعمل یا ابهام و اختلاف نظر درخصوص اجرای آن، این موارد در صلاحیت وزارتین کشور و صنعت، معدن و تجارت است و نظر کارشناسی در تارنمای سماس درج شده و برای آن مورد و موارد مشابه در آینده مبنا قرار می‌گیرد.
منبع: تسنیم
