پایگاه خبری خبرآنی- گروه دانش و فناوری، میترا سعیدی کیا: هوش مصنوعی محل تلاقی بسیاری از علوم و فنون است که کاربردهای گوناگون و فراوانی در علوم رایانه، علوم مهندسی، علوم زیست‌شناسی و پزشکی، علوم اجتماعی و بسیاری از علوم دیگر دارد.
بر اساس آخرین گزارش، جمهوری اسلامی ایران در بین پرتولیدترین کشورهای علمی دنیا در هوش مصنوعی بوده و براساس اطلاعات سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۷ ایران رتبه ۱۴ دنیا در حوزه هوش مصنوعی را در اختیار داشته و تعداد مقالات ایران در این مدت ۳۴ هزار و ۲۸ مورد بوده است.
از سوی دیگر، ایران هفتمین کشور برتر دنیا از لحاظ مقالات پراستناد است و تنها کشوری در خاورمیانه به شمار می رود که در بین ۱۰ کشور برتر دارای بیشترین مقالات پراستناد جای گرفته است. می توان جمع بندی کرد که ایران تقریباً ۱.۳ درصد از مقالات پراستناد هوش مصنوعی دنیا و همچنین ۰.۰۲ درصد از مقالات داغ این حوزه را تولید کرده است.
در همین راستا در صدد برآمدیم تا با دکتر مهدی محمدی دبیر ستاد توسعه فناوریهای اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در خصوص اهمیت هوش مصنوعی در کشور، میزان تمرکز محققان ایرانی روی هوش مصنوعی، فعالیت های شرکت های دانش بنیان و تیم های استارت آپی در بخش هوش مصنوعی و اقدامات معاونت علمی در حوزه هوش مصنوعی و... مصاحبه ای داشته باشیم.
مشروح این گفتگو در زیر آمده است:
*پیشگامان هوش مصنوعی در دنیا چه کشورهایی هستند؟
هوش مصنوعی یک حوزه فناوری کلیدی در هر کشوری است و ۱۰ کشور چین، ویتنام، اندونزی، آمریکا، تایلند، برزیل، فرانسه، انگلستان، لهستان و ایتالیا در این حوزه رشد قابل توجهی کرده اند و بیشترین میزان استفاده از این فناوری را دارند. اکنون دنیا به اهمیت زیاد توسعه هوش مصنوعی واقف شده است و در حال حاضر ۶۰ کشور، سندی ملی برای توسعه این فناوری کاربردی در کشور خود تنظیم کرده اند.
دنیا به اهمیت زیاد توسعه هوش مصنوعی واقف شده است و در حال حاضر ۶۰ کشور سندی ملی برای توسعه این فناوری کاربردی در کشور خود تنظیم کرده انداما این حوزه هم در ایران مورد توجه قرار گرفته است به طوریکه محققان در دانشگاهها و شرکتهای دانش بنیان به این موضوع توجه ویژه ای کرده اند.
*در حال حاضر چه حوزه هایی از هوش مصنوعی بیشتر مورد توجه است؟
پردازش، یادگیری، استدلال و قدرت حل مساله ۴ رکن اصلی شکل گیری هوش مصنوعی است؛ به همین دلیل می توانیم بگوییم این فناوری قادر است تحلیل انسان در برخورد با پدیده های طبیعی را ارتقا دهد.
در حال حاضر محققان در چندین مرکز تحقیقاتی در دانشگاههای اصلی عمدتا روی تولید محصول در حوزه هوش مصنوعی فعالیت می کنند که بیشتر روی حوزه یادگیری عمیق، پردازش تصویر و صدا، تحلیل داده های کلان با استفاده از هوش مصنوعی تمرکز دارند.
* گزارش های زیادی درمورد جایگاه ایران در ز مینه هوش مصنوعی منتشر شده که خبر از وضعیت خوب کشورمان در زمینه تولیدات علمی هوش مصنوعی می دهد؛ اما می خواهیم از زبان شما بشنویم که جایگاه ایران در سایر زمینه ها به چه صورت است؟
ایران از نظر منابع انسانی و تولید مقالات، جایگاه خوبی در حوزه هوش مصنوعی دارد؛ در حال حاضر ایران رتبه ۱۲ در دنیا را از لحاظ تولید مقالات به خود اختصاص داده است.
بدون شک ظرفیت های انسانی خوبی در کشور در حوزه هوش مصنوعی داریم به طوریکه حتی برخی از نیروهای انسانی ایرانی خارج از ایران در این حوزه فعالیت می کنند که ما می توانیم از ظرفیت آنها بهره ببریم.
*با توجه به اینکه هوش مصنوعی از جمله فناوریهایی است که کاربردهای گوناگون در علوم رایانه، علوم مهندسی، علوم زیست‌شناسی و پزشکی، علوم اجتماعی و بسیاری از علوم دیگر داردو مرتبط باحوزه های دیگر است بفرمایید که برای توسعه فناوری هوش مصنوعی چه بخش هایی باید روی کار بیایند تا با این همگرایی به توسعه هوش مصنوعی در کشور منتهی شود؟
هوش مصنوعی حوزه ای است که تنها نمی تواند یک محصول باشد بلکه تولید آن نیازمند همگرایی حوزه های دیگر از جمله گردشگری، زنجیره تامین، شهر هوشمند، خانه هوشمند و ... است؛ اگر حوزه های دیگر به سمت این تکنولوژی بیایند هوش مصنوعی می تواند توسعه یابد. در اصل باید زنجیره های بالادست عاملی برای توسعه هوش مصنوعی باشند.
هوش مصنوعی می تواند تحولی در کشور ایجاد کند که این تحول نیازمند همکاری دستگاههای اجرایی است؛ به عنوان مثال وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت اقتصاد نیاز است که پا به عرصه بگذارند تا بتوانیم شاهد تحولات حوزه هوش مصنوعی باشیم.
*تاکنون میزان ورود استارت اپ ها و شرکتهای دانش بنیان به حوزه هوش مصنوعی چگونه بوده است؟
در حال حاضر تیم های استارت آپی در زمینه هوش مصنوعی فعالیت می کنند؛ به طوریکه می توان اکنون شاهد فعالیت ۵۰ تیم استارت آپی در کشور بود. از طرفی هم شرکتهای دانش بنیان در زمینه هوش مصنوعی فعالیت می کنند و اکنون ۱۰-۱۵ شرکت دانش بنیان نیز در زمینه هوش مصنوعی محصولاتی را به تولید رسانده اند.
*چشم انداز پیشرفت هوش مصنوعی را در کشور چگونه ارزیابی می کنید؟
با وجود ظرفیت های بالا در زمینه نیروهای انسانی و دانش هوش مصنوعی می توانیم تحول آفرین باشیم. بسیاری از کشورها به سمت هوش مصنوعی روی آورده اند و اگر این موضوع را جدی نگیریم شکاف جدی بین ما و سایر کشورها رخ می دهد.
بسیاری از کشورها به سمت هوش مصنوعی روی آورده اند و اگر این موضوع را جدی نگیریم شکاف جدی بین ما و سایر کشورها رخ می دهد در حال حاضر در زمان طلایی هستیم و باید هوش مصنوعی را دریابیم در حال حاضر در زمان طلایی هستیم و باید هوش مصنوعی را دریابیم. با اقداماتی که داشته ایم می توانیم بگوییم که بدون شک هوش مصنوعی در کشور تحول ساز است و اگر در همین ریل حرکت کنیم بدون هیچ اغراقی تا ۵ سال دیگر تحول افرینی خواهد شد.
*برای تحول و پیشرفت آیا نیاز به سرمایه گذار در این عرصه نیست که بتواند به استارت آپها و شرکتهای دانش بنیان کمک کند تا این زمانبندی تحول تا ۵ سال دیگر در عرصه هوش مصنوعی محقق شود؟
بله. حضور سرمایه گذاران و شتابدهنده ها می تواند در این عرصه تاثیر گذار باشد. البته که با حمایت ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال در ۴ ماه گذشته ۳ شتاب دهنده تخصصی نیز در این حوزه شکل گرفته است.
برای جذب سرمایه گذاری در حوزه هوش مصنوعی در این زمینه با صندوق نوآوری و شکوفایی مذاکراتی داشتیم تا یک صندوق مشترکی توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی تشکیل شود و سرمایه گذاری در این حوزه افزایش یابد.
همچنین توانستیم از سوی ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال شرایطی را فراهم آوریم که با ۳ دانشگاه نیز مذاکراتی داشته باشیم تا آزمایشگاه های تخصصی هوش مصنوعی در این دانشگاه ها راه اندازی شود.
یکی از برنامه های ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال برای توسعه این حوزه، ۵ برابر کردن سرمایه گذاری در حوزه شکل گیری استارت اپ های حوزه هوش مصنوعی است. در واقع یکی از اولویت های ستاد، افزایش سرمایه گذاری در این حوزه است.
*با ورود سرمایه گذاران به این حوزه چگونه مسیر توسعه هوش مصنوعی متحول خواهد شد؟
می بایست سرمایه گذاران برای ورود به حوزه هوش مصنوعی ترغیب شوند از این رو ما در ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال در صدد هستیم تعداد استارت آپ های این حوزه را در آینده ای نزدیک به ۲۰۰ مورد برسانیم.
*با توجه به اینکه ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال می تواند تاثیر گذار در فناوریهای نوظهور باشد؛ بفرمایید که برنامه های ستاد برای توسعه هوش مصنوعی که یکی از شاخه های فناوریهای نوظهور است چیست؟
این ستاد حمایت از فناوری های نوظهور را در برنامه خود قرار داده که یکی از این فناوری ها، هوش مصنوعی است.
با حمایت های ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال، شتابدهنده ها در حوزه هوش مصنوعی شکل می گیرند تا به واسطه شتابدهنده مکانیزم حمایتی از استارت اپ ها و ایجاد زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری فراهم شود.
محققان در این حوزه به GPU نیاز دارند که یک سیستم پردازشگر قوی است. این سیستم اکنون در برخی دانشگاهها و کارخانه نوآوری وجود دارد که می تواند کار محققان این حوزه را تسهیل کنند. ما در ستاد می توانیم دسترسی محققان به این سیستم را فراهم سازیم.
*آقای دکتر محمدی آینده هوش مصنوعی در دنیا را چگونه برآورد می کنید؟
حجم اقتصادی این فناوری نوظهور در دنیا تا سال ۲۰۳۰، ۱۶ تریلیون دلار برآورد شده که این عدد بسیار قابل توجه است و یک سوم بازار فعلی جهانی را تشکیل می دهد.
ما زیرساخت های سخت افزاری برای محققان تشکیل داده ایم ولی هنوز بازار هوش مصنوعی به خوبی در کشور جا نیفتاده است. از سوی دیگر هر فناوری با نظرات موافق و مخالف مواجه می شود و پیامدهای مثبت و منفی زیادی را به همراه دارد. وظیفه ما این است که جنبه های مثبت هوش مصنوعی را افزایش دهیم تا بتوانیم این فناوری کاربردی را در کشور همگانی تر کنیم.
