راه‌های غنی‌سازی اوقات فراغت/ آیا به وزارت اوقات فراغت نیاز داریم؟

خبرگزاری فارس-گروه آموزش و پرورش: با توجه به جوان بودن کشور ما و اینکه نوجوانان و جوانان بیش‌ترین جمعیت میهن عزیزمان را تشکیل می‌دهند، اوقات فراغت از اهمیت بالایی برخوردار است و اگر برای آن برنامه‌ریزی درستی از سوی نظام آموزش و پرورش یا خانواده‌ها صورت نگیرد، نه‌تنها این وقفه در زندگی، آنان را برای رفتن به مدارج بالاتر رهنمون نخواهد شد، بلکه بسیاری از کودکان، نوجوانان و جوانان را با آسیب‌های متعددی مواجه خواهد کرد.

آسیب‌هایی که طی سال‌های اخیر شدت بیشتری یافته و دشمن با استفاده از این فضا و موقعیت‌ها سعی در نفوذ بین نوجوانان کرده است؛ اینکه دشمن مستقیم نسل نوجوان و جوان ما را نشانه‌ گرفته است، نشان می‌دهد که باید برنامه‌های فراغتی، تربیتی و تفریحی هماهنگ و سازمان‌ یافته‌ متناسب با نوجوانان و جوانان ارائه کنیم.

برای بررسی وضعیت اوقات فراغت در کشورمان و همچنین نیازهای دستگاه‌ها برای ارائه فراغت مناسب به دانش‌آموزانی که از سنین کودکی تا نوجوانی و جوانی را شامل‌می‌شوند، با حسین هراتی نماینده ادوار مجلس و معاون پرورشی اسبق وزارت آموزش و پرورش گفت‌وگو کردیم که در ادامه می خوانید.

فارس: در کشور ما نسبت به اوقات فراغت چه دیدگاه‌هایی وجود دارد؟

هراتی: مسئله اوقات فراغت یکی از موضوعات اصلی و کلیدی برای کلیه افراد جامعه و به  ویژه نوجوانان وجوانان است و در زندگی افراد اهمیت و نقش بسیارمهم و تاثیرگذاری دارد. ما باید ابتدا بدانیم که تعریف اوقات فراغت چیست؟ که فرصت و زمان پس از به انجام رسیدن کار، شغل، تحصیل روزانه و ...که برای هر فردی باقی می‌ماند را اصطلاحا به عنوان اوقات فراعت مطرح می‌کنند.

در ارتباط با اوقات فراعت دیدگاه‌هایی در سه بخش وجود دارد. برخی اوقات فراغت را مسئله‌ای حاشیه‌ای و تفننی تصور می‌کنند و می‌گویند اصلا اوقات فراغت به چه دردی می‌خورد؛ زیرا این کار حاشیه‌ای و تفننی نقشی در زندگی نداردو نباید به آن فکر کرد.

گروه دوم می‌گویند باید اوقات فراغت را پر کرد و پر کردن آنان به این معنی است که به محتوا و تاثیر اوقات فراغت در زندگی فردی و اجتماعی توجه لازم را ندارد.

سومین گروه که دیدگاه‌های علمی، منطقی و عقلایی دارند اعلام می‌کنند که فراغت را باید غنی‌سازی و پربار کرد و نهایت استفاده مطلوب را از آن برد.

اوقات فراغت در کشور ما مسأله فراگیر ملّی به شمار می‌آید/ بهترین فرصت دشمن برای نفوذ بر نوجوانان و جوانان اوقات فراغت است

فارس: اوقات فراغت در کشور ما از چه جهاتی قابل بررسی است؟

هراتی: اوقات فراغت در کشور ما اهمیت زیادی دارد و به نظر بنده از چند منظر قابل بررسی است که به آن اشاره می‌کنم. اولین موضوع این است که ما جزو کشورهای جوان در دنیا محسوب می‌شویم و این بالا بودن تعداد نوجوانان و جوانان ایجاب می‌کند که برای آنان برنامه‌ریزی مؤثر، بیشتر و دقیق‌تری داشته باشیم. 

موضوع مهم در اهمیت اوقات فراغت در کشورمان، طولانی بودن تعطیلات تابستانی است که این طولانی بودن، اوقات فراغت وسیعی را برای نوجوانان و جوانان ایجاب می‌کند.

نکته دیگر خصوصیات، اقتضائات و ویژگی‌های است که فرد در دوره نوجوانی و جوانی به لحاظ تاثیرپذیری گسترده از عوامل بیرونی دارد و باید توجه عمیق‌تری به نوجوان و جوان شود. 

موضوع دیگری که وجود دارد این است که اوقات فراغت در کشورمان مسئله فراگیر ملی است و به قشر خاص و محدودی ارتباط پیدا نمی‌کند بلکه به هر نحوی ذهن خانواده‌هایی که کودک نوجوان و جوان دارند را مشغول کرده است و نه در حد منطقه‌ای بلکه در حد یک مسئله ملی مشهود است.

نکته دیگر هجمه فرهنگی است که استکبار جهانی علیه کشور ما سال‌های سال برای استحاله فرهنگی در نظام جمهوری اسلامی ایران انجام داده است. بهترین فرصتی که دشمن می‌تواند سرمایه‌گذاری کند و اندیشه‌ها و افکار را به مسیرهای آن‌چنانی هدایت کند، در ایام فراغت است.

 اوقات فراغت مناسب از جنجال‌ها و هنجارشکنی‌ها در جامعه جلوگیری می‌کند

فارس: زمانی که شما در وزارت آموزش و پرورش مشغول به کار بودید، چه اقداماتی انجام دادید؟

هراتی: با توجه به ویژگی‌های فصل تابستان و گرما در این زمان وضعیت به گونه‌ای است که نوعا افراد بیرون از خانه حضور دارند و به طور کلی در تابستان حضور افراد در خارج از محیط خانه گسترده‌تر از سایر فصول است، عدم اطلاع از نقش و تاثیر اوقات فراغت در زندگی فردی، خانوادگی و جمعی می‌تواند مشکل‌ساز باشد. 

بنده زمانی که در سمت معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش بودم با وزیر کشور دیداری کردم و از وی خواستم وزارت کشور در زمینه اوقات فراغت حداقل در فصل تابستان متولی شود. به وی گفتم اندیشمندان، روانشناسان و جامعه شناسان تاثیر اوقات فراغت غنی و پربار را در اقتصاد بیان و اعلام کرده‌اند که سبب بهره‌وری بیشتر می‌شود و از بعد روانشناسی سبب آرامش روانی است.

همچنین اندیشمندان، روانشناسان و جامعه‌شناسان از بعد سیاسی می‌گویند، غنی سازی اوقات فراغت می‌تواند از جنجال‌ها و هنجارشکنی‌ها در جامعه جلوگیری کند، یا اینکه در بعد اجتماعی می‌گویند غنی‌سازی اوقات فراغت از یک‌سری بحران‌های اجتماعی جلوگیری می‌کند؛ یعنی اگر بخواهیم برای معضلات اجتماعی پیش‌بینی، پیشگیری و پیش‌تدبیری کنیم باید بتوانیم اوقات فراغت مناسب را در جامعه تأمین کنیم.

فارس: در امور تربیتی و دینی تا چه حد به اوقات فراغت توجه شده است؟

هراتی: در آموزه‌های دینی به غنی‌سازی اوقات فراغت توجه خاصی شده است؛ اصولا زندگی انسان‌ها را در روایت اسلام به 4 درسته تقسیم می‌کنند که شامل یک بخش کار، یک بخش عبادت، یک بخش خواب و بخش دیگر اوقات فراغت است.

نکته جالب در روایات اسلامی این است که اگر اوقات فراغت به خوبی و سلامت باشد تاثیر مستقیم بر سه بعد دیگر یعنی کار، عبادت و خواب می‌گذرد و بالعکس. اگر اوقات فراغت مناسب وجود نداشته باشد در کار، عبادت و خواب تاثیر منفی می‌گذارد.

حتی برخی تشبیه کردند و می‌گویند اوقات فراغت جوانان و نوجوانان خصوصا در کشور ما شبیه به دره اُحُد است که دشمن تمام سعی خود را می‌کند تا از این زاویه وارد شود و به این زاویه زمانی که جوان یا  نوجوان اوقات فراغت دارد، کار مشخصی ندارد و دچار خلاء‌ است راه می‌یابد.

این فرصت خوبی است تا دشمن بتواند طرح‌ها و ایده‌های خود را پیاده سازی کند. در طول سال تحصیلی دانش‌آموزان بین 3 تا 4 ساعت زمان اوقات فراغت دارند. در تابستان این اوقات بین 8 تا 11 ساعت است یعنی میلیاردها ساعت اوقات فراغت وجود دارد که زمانی برای آن برنامه‌ نداشته باشیم و خلا وجود داشته باشد، بهترین بستر است تا  دشمن از این زاویه بتواند نفوذ کند چه به صورت آشکار و چه زیرپوستی اهداف خود را در این راه محقق سازد.

برنامه‌های اوقات فراغت باید نشاط انگیز، شادی‌آفرین و لذت‌بخش باشد

فارس: چه عواملی در اوقات فراغت مناسب تأثیرگذار هستند؟

هراتی: اگر بخواهیم اوقات فراغت نوجوانان و جوانان اثر بخش و متناسب باشد، باید در برنامه‌ریزی‌ها 5 عنصر را مورد توجه قرار دهیم. اول اینکه آن برنامه باید متناسب با خصوصیات، جنسیت و ویژگی‌های مخاطب در برنامه فراغتی باشد. 

دوم اینکه برنامه اوقات فراغت باید با کار مستمر روزانه شخص متفاوت و دارای جذابیت باشد. به‌طور مثال در اوقات فراغت دانش‌آموز در فصل تابستان نباید برنامه‌هایی مانند برنامه‌های 9 ماه گذشته وجود داشته باشد. 

سوم باید برنامه‌های فراغتی متنوع وجود داشت باشد زیرا افراد دارای سلایق گوناگونی هستند و ما باید بتوانیم افراد با سلیقه‌های مختلف را در برنامه‌های فراغتی جذب کنیم و به کار ببریم.

چهارمین مسئله این است که برنامه‌های اوقات فراغت نشاط انگیز، شادی‌آفرین و لذت‌بخش باشد لذا اگر توام با شادی و نشاط نباشد نمی‌تواند نقش اصلی خود را ایفا  کند.

پنجمین مسئله موجود این است که در غنی‌سازی اوقات فراغت شخص نباید ساکت، آرام و بی‌حرکت باشد که صرفا مخاطب قرار گیرد. بلکه باید در برنامه تعاملی نقش کنشگر و فعال داشته باشد.

ارتباطات در برنامه‌های ویژه کودکان، نوجوانان و جوانان باید دوسویه باشد

فارس: برنامه‌های صداوسیما را در اوقات فراغت دانش‌آموزان چه‌طور می‌بینید؟

هراتی: یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که اکنون در غنی‌سازی اوقات فراغت در برخی شبکه‌های سیما مشاهده می‌کنیم این است که مخاطب آرام و بدون تعامل پای تلویزیون شکل می‌گیرد در حالی که اوقات فراغت کودک، نوجوان یا جوان باید به شکلی باشد که نقش کنشگر و فعال داشته باشد تا در سایه این تعامل بتواند پیام‌ها را به خوبی درک و همچنین اعتقادات و باورها را دریافت و همچنین بتواند نقش لازم را ایفا کند.

نباید فراموش کنیم در برنامه اوقات فراغت افراد دو ویژگی حساس و مهم موجود است. اول اینکه فرد موظف نیست برنامه فراغت را بر اساس کار روزانه و مستمر خویش انجام دهد و با رغبت درونی به سمت برنامه‌های در نظر گرفته شده، می‌رود.

دوم اینکه در انتخاب اوقات فراغت آزادی دارد که این آزادی به همراه رغبت به منزله دو بالی است که امکان عروج و تکامل فرد را فراهم می‌کند. چون ممکن است بقیه اقداماتش از روی اجبار باشد ولی افراد اوقات فراغت را با رغبت و آزادی انتخاب می‌کنند.

بنده خاطره‌ای دارم که عنوان می‌کنم: چند سال گذشته همایشی درباره اوقات فراغت برگزار شد،در آنجا بنده از جوانی که در حال گذران دوران سربازی در نیروهای مسلح بوده و تمام آیات قرآن را به سبک شعر تبدیل کرده بود. سؤال کردم که این کار را چه زمانی انجام دادی. آن سرباز اعلام کرد بنده چون به حفظ قرآن رغبت و در زمان فراغت انتخاب آزادانه داشتم همه کارها را در آن زمان انجام دادم بنابراین اوقات فراغت زمینه خلاقیت‌ها و رشد را برای افراد جامعه فراهم می‌کند.

فارس: اوقات فراغت غنی چه اثراتی را در زندگی افراد خواهد داشت؟ 

هراتی: روان شناسان معتقدند اگر اوقات فراغت غنی و پربار باشد ۵ اثر جدی و نقش آفرین در زندگی افراد خواهد داشت. اول تامین کننده بهداشت روانی و آرامش درونی است که بستر بسیاری از موفقیت کار را ایجاد می کند. در مرحله دوم اگر اوقات فراغت غنی باشد استعداد ها را پرورش می دهد؛ به دلیل اینکه شخص با رغبت، آزادی و میل درونی اوقات فراغت خود را انتخاب می‌کند و این آزادی انتخاب می‌تواند بستر رشد و پرورش استعدادهای گوناگون فنی علمی هنری ادبیات و... افراد را فراهم کند.

سومین موضوع مهم رشد خلاقیت است، هنگامی که فرد با انگیزه و میل درونی به سمت علاقه خود می رود، یک سری از خلاقیت، نوآوری‌ و افتخارات می تواند در زمان اوقات فراغت شکل بگیرد؛ چهارم توسعه مهارت‌های شناختی موردی مهم است باید به سمت آن حرکت کنیم تا بتوانیم آگاهی و معرفت‌مان را نسبت به مسائلی که با آن مواجه هستیم، افزایش دهیم.

در نهایت پنجمین نقش و اثر غنی سازی اوقات فراغت اصلاح رفتار و تعالی شخصیتها است یعنی در آن ایام فراغت فرصت دارد تفکر کند، نقاط ضعف و قوت خود را بشناسد و این بستری است که بتواند نقاط ضعف را برطرف و نقاط قوت را تقویت کند. روان‌شناسان درباره اوقات فراغت بحث‌های بسیاری دارند که بنده تنها به دو نکته از آن اشاره می کنم.

برخی از دانشمندان عقیده دارند و مطرح می‌کنند که بگویید اوقات فراغت تان را چگونه می گذراندید تا بگوییم چه شخصیتی دارید؟؛ به این دلیل چنین حرفی می‌زنند که فرد با رغبت و آزادی، فراغت خود را انتخاب کرده و در حال متجلی کردن شخصیت درونی خود است. یا اندیشمندان دیگری نظیر تاگور می گویند اصولا تمدن نتیجه کاشت، داشت و برداشت اوقات فراغت است و اصولاً هر تمدنی که شکل گرفته در بستر اوقات فراغت بوده است.

باید توجه داشته باشیم اگر خدای ناکرده اوقات فراغت فرزندانمان به بیهودگی و بطالت بگذرد دو نکته مهم به وجود خواهد آمد، اول اینکه می‌گویند شیطان برای دست‌های بیکار کار می‌تراشد و دوم مغز انسان بیکار لانه شیطان است؛ لذا روایتی وجود دارد که پیامبر صلی الله در آن فرموده‌اند خداوند در غضب و خشم است از جوانی که با بیکاری، بیهودگی و بطالت اوقات فراغت خود را می گذراند.

ورزش اعتماد به نفس و روحیه مشارکت را تقویت می‌کند

فارس: آیا ورزش جزو ایام فراغت به حساب می‌آید؟

هراتی: به نکته قابل تأملی اشاره کردید. در ارتباط با فراغت نکته‌ای که بر آن تاکید دارم از آن بهره ببریم، موضوع ورزش برای جوانان است، برخی گمان می‌کنند کارکرد ورزش تنها تقویت بدنی و جسمی است، در حالی که ورزش ۷ اثر روحی، روانی و رفتاری برای هر فردی دارد؛ اگر ورزش تحت نظر مربیان مجرب، متعهد و متدین صورت گیرد، در اولین وهله به انسان سلامتی، نشاط و شادکامی می بخشد. کارکرد ورزش این است که نظم‌گرایی را به انسان نشان می دهد و اگر به بازی‌های ورزشی بنگریم، اصولی را مشاهده می‌کنیم که نظم را به صورت عملی به مخاطب می آموزد.

در وهله سوم ورزش افراد را قانون‌پذیر می‌کند و فرد احساس می‌کند اگر در صحنه فوتبال، والیبال، بسکتبال یا... قوانین را رعایت کند موفق می‌شود و اگر قواعد را رعایت نکند حتی اگر گلی به ثمر برساند به عنوان خطا تلقی می‌شود، بنابراین یک تمرین عملی برای قانون‌پذیری است. نکته چهارم مهم در ورزش کردن به ویژه در ورزش های گروهی این است که روحیه گروهی ارائه می‌دهد و فرد احساس می‌کند که به تنهایی نمی تواند موفق شود، بلکه باید از دیگر عوامل نظیر دوستان همکاران و ... بهره ببرد.

تاثیر پنجم ورزش مبارزه با اعتیادات مضر است، اگر فردی که در آستانه ابتلا به یک‌سری اعتیادات مضر یا به آن گرفتار شده باشد، ورزش می‌تواند با آن مقابله و حتی از آن پیشگیری کند. نکته ششم نقش ورزش کنترل غرایض درونی است و اگر کنترل و هدایت نشوند افراد را به طرف مفاسد و انحرافات می‌کشاند.

در نهایت هفتمین تاثیری که ورزش توأم با ارزش دارد، تقویت اعتماد به نفس است. وقتی شخصی ورزش می کند اگر موفق شود به اعتماد به نفسش افزوده می‌شود و اگر شکست بخورد از آن درس‌هایی برای موفقیت در آینده می‌گیرد، یعنی در برد و باخت آن تجربیاتی وجود دارد.

برنامه‌های اردویی مناسب افراد را برای فعالیت‌های اجتماعی و ایفای نقش در آن آماده می‌کند

فارس: مهم‌ترین نقش غنی‌سازی اوقات فراغت چیست؟

هراتی: آموزش مهارت‌های زندگی در اوقات فراغت به نوجوانان و جوانان  است که چهار مولفه دارد، اول اینکه انسان بداند قدم اول در مهارت‌های زندگی دانستن و آگاهی و قدم دوم عمل کردن به آگاهی‌های به دست آمده است، یعنی هنگامی که شخص به آگاهی رسید آنها را در زندگی خود عملی کند؛ موضوع دیگر این است که انسان با آموزش دیدن سعی کند با دیگران بودن را تمرین کند، خود را تافته جدا بافته ندانند و سعادت خود را در جمع تعریف کند؛ فردی که مهارت های زندگی را فرا بگیرد می‌تواند به بالاترین قله کمال در آموختن مهارت‌های زندگی برسد.

نکته مهم دیگر در مهارت‌های زندگی، فعالیت‌های گروهی به ویژه در برنامه‌های اردویی است، نه اینکه صرفاً بچه ها اردویی بروند و خوش بگذرانند بلکه باید اردوهایی بروند که از ابتدا تا انتها برنامه‌های مناسبی برای سن و نیازهای نوجوانان و جوانان در آن وجود داشته باشد. همچنین نوجوانان و جوانان باید برای فعالیت‌های اجتماعی و ایفای نقش در آن آماده شوند، در زندگی سه نوع جدایی داریم، جدایی از رحم مادر، جدایی از شیر مادر و در بخش سوم از شیر گرفتن روانی است که آغاز دوران بلوغ به حساب می‌آید.

اگر بتوانیم به ویژه در سن بلوغ نوجوانان را در برنامه‌های گروهی ارزشمند فعال کنیم، اثرات مفیدی خواهد داشت. اول اینکه روحیه جمعی افراد را تقویت می‌کند، دوم فرد به تجربیات نو در زندگی دسترسی ‌می‌یابد که می‌تواند چراغ راه آینده‌اش باشد؛ سوم فرد توسعه دیدگاه و مهارت پیدا می‌کند و یک‌سری مهارت‌هایی را می‌آموزد که سبب اعتماد به  نفس و بهره درست از زندگی می‌شود.

اثر چهارم مهم شرکت نوجوانان و جوانان در برنامه گروهی این است که ارتباطات مهم و ثمربخشی به آنها نشان می‌دهد. در زمانی دکارت می‌گفت من فکر می‌کنم، پس هستم ولی در دنیای امروز می‌گویند من ارتباط دارم، پس هستم؛‌ بنابراین افرادی موفق هستند که ارتباطات گسترده‌ای داشته باشند.

اوقات فراغت در کشور گسترده‌تر از زمان تحصیل و نیازمند وزارتخانه‌ای جداگانه است 

فارس: مهم‌ترین اقداماتی که می‌توان برای بهبود وضعیت اوقات فراغت انجام داد، چیست؟

هراتی:اکنون به صورت متوسط دانش‌آموزان بین 4 تا 5 ساعت در بیش از 100 هزار مدرسه حضور می‌یابند، برای این 4 تا 5 ساعت حضور که کنترل و نظارت از طریق مدیر، معاون،‌ معلم،‌مربی امور تربیتی، بهداشت و ... وجود دارد وزارت عریض وطویل و گسترده‌ای به نام آموزش و پرورش در نظام جمهوری اسلامی ایجاد کردیم؛ حال سؤال اینجاست در تابستانی که کودک یا نوجوان و جوان بین 8 تا 11 ساعت اوقات فراغت دارد، آیا نباید سازمان و نهادی مسئول و متکفل موضوع شود و مواردی که مربوط به اوقات فراغت در زمینه مسائل اجتماعی و فردی اعلام شده است را بر عهده گیرد که این سؤال مهمی است.

نباید فراموش کنیم اکنون در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه دنیا وزارتی به نام وزارت اوقات فراغت وجود دارد و از بعد اجتماعی، اقتصادی،‌سیاسی، فرهنگی و ... نقش بسیار مؤثری را ایفا می‌کنند. بنده خاطره‌ای از شهید رجایی که بنیانگذار امور تربیتی در وزارت آموزش و پرورش است،تعریف می‌کنم.

مسئله مهمی که امروز خانواده‌ها با  آن روبرو هستند این است که اعلام می‌کنم بسیار از فرزندان درگیر برخی از برنامه‌ها و شبکه‌های اینترنتی و اجتماعی شده‌اند و به دنبال راهکار  می‌گردند تا خدای ناکرده فرزندشان توسط برخی شبکه‌های منحرف دچار آسیب نشود و به فساد نیفتد.

شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی در صورت مدیریت شدن مفید خواهد بود

فارس: حضور در شبکه‌های اجتماعی به عنوان اوقات فراغت مناسب است یا خیر؟

هراتی: نقاط مثبت و قوت شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی را همه می‌دانند که اگر مدیریت و هدایت شده باشد مفید خواهد بود.بنده به آسیب‌ها در این زمینه اشاره می‌کنم.

متاسفانه شبکه‌های اجتماعی در شبکه ما سه آسیب را به وجود آوردند. اولین آسیب به وجود آمده کاهش سطح ارتباطات عاطفی بین فرزندان و پدر و مادرهاست. حتی برخی از پژوهش‌ها به ما می‌گوید تعدادی از پدران ومادران در طول شبانه‌روز کمتر از 15 دقیقه با فرزندان خود صحبت و ارتباط دارند. 

دومین آسیب شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی از بین رفتن حریم خانواده و بروز پدیده طلاق و به ویژه عاطفی است. بنابراین متاسفانه خانواده‌ها را نیز متزلزل کرده است و بدبینی و سوء ظن‌هایی به وجود می‌آورد که دشمن بر اساس آن برنامه‌ریزی می‌کند. لذا برخی آمارها نشان می‌دهد که بیش از 50 درصد طلاق‌ها در نتیجه شبکه‌های اجتماعی منحرف و آلوده به وجود آمده است. 

سومین اثر منفی شبکه‌های اجتماعی و مجازی این است که سطح اعتماد در خانواده‌ها را به شدت کاهش می‌دهد و در خانواده‌هایی که به صورت افراطی و بدون مدیریت به فضای مجازی وارد می‌شوند سبب خواهد شد مرد نسبت به زن، زن نسبت به مرد، پدر و مادر نسبت به فرزند خود و فرزند نسبت به پدر و مادرش اعتماد نداشته باشد؛  فرزندان نسبت به یکدیگر اعتمادشان کاهش می‌یابد و اگر در خانواده‌ای این بی‌اعتمادی به وجود آید، کانون خانواده را متزلزل می‌کند که در پی آن جامعه متزلزل، منحرف و به بیراهه کشیده خواهد شد.

باید به احساسات وعواطف فرزندانمان احترام بگذاریم

فارس: نظارت پدر و مادرها بر فرزندان علی‌الخصوص در ایام فراغت چگونه باید باشد؟

هراتی: بنده چند راهکار که بر اساس تحیقات، پژوهش‌ها و واکاوی‌های علمی به وجود آمده است را اعلام می‌کنم. اولین موضوع این است که در واقع باید مدیریت زمان و استفاده از هر گونه امکانات، فواید و ضررهای آن را به فرزندان آموزش دهیم. لذا اگر پدر و مادر نظارت غیرمستقیمی در این عرصه داشته باشند این مورد یکی از موضوعات مهم به شمار می‌آید.

دوم اینکه پدر و مادرها در طول شبانه‌روز زمانی را برای اظهار نظر و بحث کردن قرار دهند و پدر می‌تواند بر اساس نیازهای فرزندش موضوعاتی را پیشبینی کند و بر اساس نیاز محوری در مورد آنها بحث کند و به یک جمع‌بندی برسد. 

سوم پدر و مادرها نه تنها در بیرون از خانه بلکه در بیرون در فضای تفریحی یک‌سری پیام‌ها را لابلای بازی‌ها برای بچه‌ها مطرح کنند. چون در لحظه بازی بچه‌ها آرامش روحی بیشتری دارند و پیام‌ها را به خوبی دریافت می‌کنند. لذا نباید در مورد موضوعات و آسیب‌های مربوط به حوزه کودک و نوجوانان به صورت علمی و یا خشک رفتار کرد؛ بلکه گاهی اوقات می‌توان با استفاده از لطیفه، ضرب‌المثل، داستان و یا ... به گونه‌ای موضوع مدنظر را با لطافت بیان کنیم.

پدر و مادرها باید به فرزندان احترام بگذارند و آنان را تکریم شخصیت کنند. بچه‌ها نیازهایی دارند که سه گزینه مهم از آن محبت، احترام و تکریم شخصیت است و باید این عناصر را برای بچه‌ها قائل شویم.، زیرا این سه موضوع ارتباطات عاطفی، اخلاقی و معنوی را افزایش می‌دهد و بستر تاثیرگذاری کلام و رفتار را بیشتر فراهم می‌کند؛ باید به احساسات وعواطف فرزندانمان احترام بگذاریم و به نوعی شوق و امید را پیوسته در آن به وجود آوریم و این طور نباشد که اگر فرزندمان خطا یا لغزشی داشت آن را بزرگ‌نمایی کنیم بلکه باید بدانیم بچه‌ها دوران آزمون و خطا را می‌گذارنند و باید با نقاط قوت، نقاط ضعف آنها را برطرف کنیم. 

باید به فرزندانمان شخصیت ببخشیم و برای این کار آنان را طرف مشورت قرار دهیم به طوری که از آنها خواهش کنیم نظریات و دیدگاه‌هایشان را مطرح کنند و اگر زمانی آمادگی برای این کار نداشتند به آنان فرصت بررسی، مطالعه یا یاداشت‌برداری داد تا بالاخره دیدگاه‌ها و نظریات خود را بیان کنند.

ما باید از فرزندان خود نظرخواهی کنیم و فکر نکنیم ما متکلم وحده و بچه‌ها متکلم مع‌الغیر هستند بلکه باید فکر کنیم در یک سایه تعامل ضمن احترام به احساس وعواطف‌شان از آنها مشورت بخواهیم و نظرخواهی کنیم.

انتهای پیام/