دکتر مجید نیلی در گفتگو با خبرنگار خبرآنی در خصوص وضعیت کشور در حوزه هوش مصنوعی گفت: واقعیت این است که ایران، در حوزه هوش مصنوعی جزء کشورهای قدرتمند به شمار می رود و این موضوع از حیث علمی، آموزشی و پژوهشی است.
وی با تاکید بر اینکه آینده نگری و روشن بینی اساتید و پیشکسوتان برجسته در کشور باعث شده که اکنون جایگاه خوبی در زمینه هوش مصنوعی داشته باشیم، بیان کرد: حدود ۳۰ سال گذشته استاد ایرانی «کارو لوکس» این رشته هوش مصنوعی را به دانشگاه تهران وارد کرد؛ سیستم های فازی شبکه های عصبی،حسابگری زیستی که مبدع این حوزه هستند. به همین جهت ما پایه قوی در کشور داریم و چه از لحاظ مقالات و آموزش، ما توان فوق العاده خوب و ظرفیت بالایی داریم.
به گفته دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری شناختی، با توجه به اینکه حوزه هوش مصنوعی بیشتر در دانشکده های برق و کامپیوتر و تاحدی علوم پایه دنبال می شود. بنابراین می توانیم بگوییم کشور، به لحاظ استفاده از هوش مصنوعی زیر ساخت آماده ای دارد.
نیلی تاکید کرد: اما نکته ای که وجود دارد این است که هوش مصنوعی در دنیا در حوزه های دیگری به کار گرفته شد و جنبه هایی از هوش مصنوعی تقویت شد که ما نیاز به تقویت بیشتری در آن حوزه ها داریم؛ به عنوان مثال در کشور امریکا از هوش مصنوعی بیشتر در سیستم های نظامی و دفاعی استفاده شده به همین دلیل خیلی موارد در این کشورها زود کاربردی شد که ما در این زمینه عقب بودیم و هستیم.
دبیر ستاد توسعه علوم شناختی گفت: از طرف دیگر در کشورهایی مثل ژاپن، کره و... هوش مصنوعی در محصولات کاربردی استفاده شده اند. مانند ربات های پیشرفته.
وی با تاکید بر اینکه یکی از نقاط ضعف ما این بوده که فضای استفاده از هوش مصنوعی را نداشتیم، بیان کرد: اما در این چند سال اخیر هوش مصنوعی با توسعه «آی سی تی» و اپلیکیشن های موبایل، اینترنت و ...آمدن مشاغلی مانند تاکسی های اینترنتی، فروش های اینترنتی، بازی ها و ... بازار بزرگ غیر سخت افزاری پیدا کرده. چون این حوزه ها سریعتر در کشور ما رشد می کنند سریع تر کاربردی شده اند.
جهش کاربردی شدن هوش مصنوعی در کشور
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری شناختی افزود: امروزه پروژه های دانشجویان ما و پروژه های دانشگاه های ما در راستای انجام فعالیت های هوش مصنوعی در بیزینس های جدید است و این یک جهشی در کاربردهای هوش مصنوعی در کشور ایجاد کرده است؛ نکته ای که وجود دارد این است که سقف پرواز این مدل هوش مصنوعی محدود است و اکنون مقداری انتظارات بیش از حدی ازش آن وجود دارد.
وی با اشاره به سطحی از هوش مصنوعی که موجب پیشرفت می شود، بیان کرد: آن چیزی که در آینده هوش مصنوعی جهش ایجاد می کند ایجاد موجودی است که بتواند با انسان تعامل داشته باشد و بتواند انسان را بفهمد و روی آن تاثیر بگذرد؛ به عبارت دیگر شبیه رفتار انسانی داشته باشد و به جای اینکه ما از آن یاد بگیریم از یک سیستمی استفاده کنیم که ما را بفهمد و سرویس بدهد. این اقدام به جز استفاده از هوش مصنوعی امکان پذیر نیست؛ در این جا بحث های علوم شناختی به شدت مطرح می شود که چگونه می توان سیستم هایی ساخت که انسان را بفهمد؛ شرایط را درک کند و انتظارات هر فرد را پیش بینی کند و اینکه خلق و خو را تشخیص دهد و متناسب با آن به نیازها پاسخ دهد.
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری شناختی گفت: ما خوشبختانه در این چندساله با توسعه علوم شناختی و توسعه سریع هوش مصنوعی کار را به صورت جدی پیش می بریم؛ قدم های بعدی هوش مصنوعی تنها متکی به داده نیست بلکه طراحی سیستم هایی است که به صورت بر خط با تعامل یاد می گیرند؛ در آن زمینه امیدواریم که بیشتر از قبل موفق عمل کنیم.
تحول جدی در هوش مصنوعی تا ۴ سال آینده
نیلی در پاسخ به اینکه پروژه هایی که در کشور در زمینه هوش مصنوعی آغاز شده چه زمانی به نتیجه ملموس می رسد، بیان کرد: در حقیقت این موضوع یک فرایند رو به رشد است که هر چند ماهی که جلوتر می رویم اثرات کوچک آن را می بینیم و برداشت این است که در ۳ تا ۴ سال آینده تحول جدی در کشور ایجاد شود.
به گفته دبیر ستاد توسعه علوم و فناوریهای شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، نتایج پروژه های هوش مصنوعی را می توان در خیلی موارد استفاده کرد. از سیستم های تعامل تا اقدامات خیلی ساده اینترنتی. اگر فرصتی باشد می توانیم به سمت خودروهای هوشمند نیز برویم.
ضرورت تقویت زیرساخت در حوزه هوش مصنوعی
وی با تاکید بر اینکه توان موجود و هزینه کرد موجود در حد پتانسیل کشور نیست، خاطر نشان کرد: سیستم های حاکمیتی باید زیرساخت ها را ایجاد کنند در عوض بخش خصوصی منفعت در توسعه این سیستم ها را در نظر بگیرد؛ چون هر چه که از حاصل این دانش به وجود بیاید و کسی نتواند از آن یک اقتصاد دانش بنیان تولید کند آن دانش می میرد؛ بنابراین به عبارت دیگر می بایست زیست بوم بخش اقتصاد مقاومتی متکی بر هوش مصنوعی در کشور تقویت شود و این تنها مربوط به بودجه اقتصادی نیست.
نیلی افزود: در توسعه استفاده از هوش مصنوعی، مسئله یک سازوکار مهم است که زیست بومی ایجاد شود تا شرکتهای خوبی به وجود بیایند و منفعات آینده شان را به جد در این حوزه درک کنند؛ بنابراین هوش مصنوعی نیاز به سرمایه گذاری و حمایت های جدی است.
نقطه قوت و ضعف در حوزه هوش مصنوعی
وی با بیان اینکه نقاط قوت ما در حوزه هوش مصنوعی، این است که محققان ما سابقه خوبی در این حوزه دارند و سالهای زیادی است که به آن ورود پیدا کرده اند، گفت: نقطه قوت جدی در این حوزه این است که هوش مصنوعی خیلی متکی بر سخت افزار نیست بنابراین با توجه به اینکه در مسائل سخت افزاری ضعف هایی داریم و این بخش هزینه های اقتصادی سنگینی دارد، نمی تواند مانع پیشرفت هوش مصنوعی شود. هوش مصنوعی بیشتر براساس خلاقیت نیروی انسانی است.
وی با اشاره به یکی از معضلات این حوزه افزود: متاسفانه در ایران داده ها از محرمانگی عجیب و بی معنایی برخوردارند و هر کسی داده دارد آن را موضوع مهمی تلقی می کند، در حالی که یکی از راهکارهای توسعه در این حوزه در اختیار گذاشتن داده برای عموم است، بدین واسطه محققان می توانند روی داده های موجود کشور کار کنند تا با استفاده از هوش خود آن را به منفعت برسانند.
دبیر ستاد توسعه علوم شناختی عنوان کرد: در حوزه هوش مصنوعی برای اینکه در حوزه های نرم کار کنیم سیستم های پردازشی و دیتا سنترهای خوب لازم هستند که به اندازه کافی در کشور است و این یکی از نقاط قوت به شمار می رود.
وی بیان کرد: اگر می خواهیم آینده اقتصادی جدی در این حوزه ببینیم باید در سیستم هایی مانند شهر هوشمند و خودروهای خودران و ... سرمایه گذاری جدی کنیم البته که دولت هم توان این سرمایه گذاری ها را به نظر نمی رسد داشته باشد. وظیفه دولت این است که به ایجاد اکوسیستم ها و فضای کسب و کار دانش بنیان کمک کند که اتوماتیک کسانی که از این توسعه ها منفعت می برند حرکتی کنند.
وی ادامه داد: البته می بایست حاکمیت هم از پژوهشگران و محققان دفاع و حمایت کند و صرفا به وارد کردن تکنولوژی نپردازد.
اهمیت به هوش مصنوعی با برگزاری چالشهای مختلف در ستاد علوم شناختی
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری شناختی در پاسخ به اینکه آیا ستاد برنامه هایی برای حمایت از طرح ها و پروژه های علوم شناختی دارد یا خیر افزود: برنامه هایی در قالب حمایت از پایان نامه ها و طرح های پژوهشی داریم؛ اما بنا داریم که چالشهای مختلفی در زمینه های مختلف از جمله هوش مصنوعی برگزار کنیم تا محققان بتوانند طرح های خود را مطرح کنند.
