خبرگزاری فارس ـ گروه آموزش و پرورش: ماجرای مطالعات تیمز و پرلز از آن دست فعالیت‌ها در آموزش و پرورش است که شناخت زیادی نسبت به آن وجود ندارد و این در حالیست که در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، مرکزی به این موضوع اختصاص داده شده است.
هر نظام آموزشی برای تبیین، کنترل و پیش‌بینی نظام‌مند وضعیت خود از دروندادها، فرایندها و بروندادها، نیازمند ابزارهای علمی و استاندارد و قابل اتکا و عرضه در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی است تا بتواند میزان صحت مقصد و جهت و سرعت حرکت خود را بیازماید و سپس داوری و اصلاح کند.
یکی از این ابزارهای استاندارد و علمی با عنوان مطالعات «تیمز» و «پرلز» است؛ «تیمز» مطالعه بین‌المللی روندهای آموزش ریاضیات و علوم است که یکی از مهم‌ترین و وسیع‌ترین مطالعات تطبیقی در قلمرو ارزشیابی پیشرفت تحصیلی است و «پرلز» مطالعه بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن است؛ این مطالعه با هدف سنجش پیشرفت سواد خواندن دانش‌آموزان پایه چهارم، هر پنج‌سال یکبار انجام می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با این آزمون چند روز پیش گفت‌وگویی با فرهاد کریمی رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش را منتشر کردیم؛ اما مسلماً رئیس مرکز ملی مطالعات تیمز و پرلز ناگفته‌های زیادی درباره این مطالعات دارد.
عبدالعظیم کریمی متولد 1335 و دارای مدرک دکترای روانشناسی است؛ او عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و دانشیار دانشگاه است و زمینه فعالیتش، روانشناسی و تعلیم و تربیت است.
از درِ ورودی اتاق آقای کریمی، دفترچه‌های مطالعات تیمز و پرلز که از سراسر کشور به این مرکز آمده‌اند، توجه را جلب می‌کند؛ اتاق وی هم پر از این دفترچه‌هاست؛ در این اتاق به هر طرف که نگاه می‌کنی، نشانه‌ای از مطالعات تیمز و پرلز وجود دارد؛ به رغم حجم بالای کار اما بسیار خوش‌خلق است و به گرمی از حضور خبرنگاران فارس، استقبال می‌کند.
* فارس: درباره مطالعات تیمز و پرلز بگویید که دقیقاً این مطالعات چه چیزی را بررسی می‌کند و نظرتان درباره اینکه برخی آن را آزمون تیمز و پرلز عنوان می‌کنند، چیست؟
کریمی: ممنون که فرمودید «مطالعات» تیمز[1] و پرلز[2]، و نه «آزمون( Test)»؛ زیرا اول باید تاکید کنیم که تیمز و پرلز یک مطالعه همه جانبه علمی است و نه یک آزمون پیشرفت تحصیلی!.
این خیلی فرق مهمی است که ما باید آن را از آزمون‌های المپیاد و رقابت‌های درون آموزشگاهی متمایز کنیم؛ این برنامه یک مطالعه جامع و جهانی است که سیاست‌ها، بافت‌ها، منابع و تصمیم‌گیری‌های آموزشی و همچنین، نگرش، عادات و روش‌ها را نیز بررسی می‌کند و البته یکی از ابعاد این مطالعه، آزمون پیشرفت تحصیلی است که در کنار صدها متغیر دیگریعنی عوامل پیشینه‌ای پیشرفت تحصیلی، نظام‌های آموزشی را ارزیابی می‌کند.
حساسیت در نام این مطالعه به این دلیل است که گاهی مطرح می‌شود که تیمز و پرلز یک مسابقه است لذا تقلیل یک مطالعه علمی به یک مسابقه و آزمون مدرسه‌ای خطای بزرگی محسوب می‌شود.
مطالعه بین المللی تیمز و پرلز بیش از آنکه محدود و معطوف به پیشرفت تحصیلی باشد ناظر به جنبه‌های تشخیصی و تحلیلی است یعنی به تشخیص عوامل کاهش و افزایش پیشرفت و پسرفت کشورها در فعالیت‌های آموزشی می‌پردازد.
انجمن بین‌المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی[3] IEA کل سیستم آموزش و پرورش کشورهای عضو را ارزشیابی می‌کند که شامل اهداف، سیاست‌ها، برنامه‌های قصد شده[4] و اجراشده[5] و کسب شده[6] می‌شود یعنی اینکه ما در نظام آموزشی خود در کل چه چیزی را قصد می‌کنیم؛ در فرایند اجرا، چگونه اجرا می‌کنیم تا به اهداف برسیم و اینکه چه دستاوردی در عمل داریم؛ در نهایت از مبدا تا مقصد، از نیت تا نتیجه، از درونداد تا برونداد را در یک چرخه سیستماتیک می‌سنجیم و به این «مطالعه» می‌گویند.
* فارس:همیشه سؤال مطرح می‌شود که مطالعات تیمز و پرلز چه کارکرد و فایده‌ای برای آموزش و پرورش ما دارد و اصلا الزامی به انجام آن هست یا خیر؟
کریمی: در پاسخ به این پرسش باید گفت بخش عمده‌ای از مطالعه تیمز و پرلز، تشخیصی است در حقیقت تیمز و پرلز چهار کارکرد دارد؛ اول اینکه پایش می‌کند که روند نظام آموزشی ما در طول ادوار مختلف به کجا می‌رود و آیا به اهداف از پیش تعیین شده رسیده است؟ و ما می‌خواهیم ببینیم که به این اهداف می رسیم یا خیر.
زیرا نظام آموزشی ما فاقد یک مطالعه معتبر و روا در این خصوص است ؛ تیمز و پرلز لااقل به طور نسبی وضع موجود را هم در مقایسه با خودمان و هم در مقایسه با دیگران می‌سنجد؛ به عبارت دیگر مطالعات تیمز و پرلز به غیر از اینکه روند درون کشوری را پایش می‌کند، روند بین کشوری را نیز بررسی می‌کند یعنی اینکه کشورها در مقایسه با همدیگر کجا هستند.
ما که مدعی هستیم باید در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ به قدرت اول منطقه تبدیل شویم، در عرصه علوم و آموزش و فرهنگ، یکی از ملاک‌هایش آموزش علوم و ریاضیات است که به آن دروس اصلی، هسته‌ای و بنیادین می‌گویند و سواد خواندن هم مادر همه یادگیری‌هاست.
این ۳ درس، در نظام آموزشی، اصلی است، یعنی دانشآموز تا در مهارت خواندن مسلط نباشد نمی‌تواند مهارت حل مسأله در ریاضی و علوم داشته باشد؛ فهم صورت مسأله نیازمند مهارت خواندن درست است و ریاضی و علوم هم دو شاخص پیشرفت کشورها در آموزش هستند.
سؤال این است که ما در سطح منطقه، به خصوص کشورهای هدف کجا هستیم؟ چه ملاکی داریم که بگوییم کجا هستیم؟ تیمز و پرلز این را می‌سنجد و این سنجش هم ملی، هم منطقه‌ای و هم بین‌المللی است زیرا یک مقیاس جهانی است که با شاخص‌های معتبر وضعیت ما را ارزیابی می‌کند.
دومین کارکرد، تشخیصی است که یعنی به تحلیل چرایی و چگونگی می پردازد؛ به عبارت دیگر، ما چرا در چنین جایگاهی قرار داریم و چرا عملکرد دانش آموزان ما اینگونه است.
دنبال این نیستیم که صرفاً پاسخ صحیح دانش‌آموزان به سوالات را پیدا کنیم بلکه بیشتر دنبال این هستیم که چرا دانش‌آموزان ما به برخی از سؤالات پاسخ‌های اشتباه و یا عجیب و غریب می‌دهند و چرا اینگونه پاسخ می‌دهند؟ در واقع پاسخ های نادرست دانش‌آموزان همان قدر مهم هستند که پاسخ‌های درست آنها و اینکه مثلا چرا دانش‌آموزان در مورد برخی سؤالات برگه را سفید گذاشته‌اند؛ چرا حوصله جواب دادن ندارد؟ چرا میزان توجهشان پایین است؟ چرا بی دقت هستند؟ دلایل روان شاختی و جامعه شناختی و فرهنگی آن چیست؟ ممکن است این موارد به عادات ، نگرش‌ها و رفتارها بر گردد که باید در روش‌های تربیتی و فرهنگ‌سازی به آنها توجه شود.
پس ما در این مطالعه صرفا به عملکرد درست نمی‌پردازیم بلکه می‌خواهیم بدانیم مثلا چرا دانش‌آموزان در برخی سؤالات دچار بدفهمی هستند؛ مشکل در چیست؟ آیا این مشکل مربوط به کتاب است یا سوالات یا ترجمه و یا الگوهای تدریس مطالب. چرا مثلا دامنه توجه دانش‌آموزان ما پایین است چرا فاقد تاب آوری لازم هستند و چرا بعد از ده دوازده تا سوال جواب دادن، بقیه را سفید گذاشته‌اند. یا چرا دانشآموز به جای پاسخ صحیح، نقاشی کشیده است؟
حالا این سوال مطرح است چرا دامنه توجه پایین است؟ چون دامنه پشتکار آنها کم است و چرا پشتکار ندارند چون بچه‌ها عادت به پخته‌خواری دارند یعنی از کتاب‌های کمک آموزشی استفاده می‌کنند؛ ببینید ما از عدم پاسخ دادن به سوال به چه چیزهایی می‌رسیم. درصد عظیمی از کارکرد تیمز و پرلز به دنبال کشف این مسائل است. دنبال چرایی و چگونگی پاسخ‌های غلط هست و اینکه در خانه، مدرسه، کتاب‌های آموزشی و روش تدریس چه می‌گذرد و آن عوامل پنهان را می سنجد.
* فارس: منظور شما این است که مطالعات تیمز و پرلز به دنبال کمیت نیست؟
کریمی: بله، تیمز و پرلز، کیفیت یادگیری را می سنجد و به دنبال کمیت نیست؛ هیچکدام از آزمون‌های کنونی به چنین پاسخی نمی‌توانند برسند.
سومین کارکرد، تبیینی است این جنبه از مطالعه بر اساس تحقیقات آماری و تحلیل ثانوی داده‌های تیمز و پرلز رخ می‌دهد یعنی سهم هر یک از عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی چقدر است و یا کدام عامل و به چه میزانی روی پیشرفت یا پسرفت تحصیلی تأثیر دارد.
حالا اگر بخواهیم اصلاح و تغییر دهیم این اصلاحات و تغییرات، هدفمند باید بر اساس آمار و مستندات پژوهشی باشد و نه بر مبنای نظرات شخصی و سلیقه‌ای مدیران.
کارکرد چهارم به بهبودبخشی بر می‌گردد و به معنی استخراج راهکارهای برخاسته از یافته‌های پژوهشی است. هر راهکاری که ارائه می‌دهیم مبتنی بر یک سند پژوهی است و پیوست پژوهی دارد.
جای این نوع تشخیص علی و پژوهشی (نه شخصی و سلیقه‌ای و ذهنی) در آموزش و پرورش کم است؛ ما اگر بخواهیم یک تصمیم برای اصلاح نظام آموزشی بگیریم باید مبتنی بر کدام پژوهش باشد. تازه اگر مبتنی بر آن پژوهش باشد، این پژوهش چقدر اعتبار بخشی شده و چقدر روا و پایاست؟
* فارس: چقدر مطالعات تیمز و پرلز معتبر است؟
کریمی: مطالعات تیمز و پرلز در زمینه رواسازی دارای پشتوانه قوی بین‌المللی در طول بیست سال گذشته است که چندین کشور پشتیبانی‌اش می‌کنند. برای اطلاع شما عرض کنم که دبیرخانه اجرایی مطالعات تیمز و پرلز در آمستردام هلند است و مرکز هدایت علمی آن در ISC]7] دانشگاه بوستون آمریکا، دانشکده علوم تربیتی است که از یکی از باسابقه‌ترین دانشکده‌های علوم تربیتی در جهان است ومرکز داده پردازیDPC]8] آن در هامبورگ آلمان است که پیشرفته ترین نرم‌افزار‌های تحلیل آماری تیمز و پرلز را تولید کرده است و مرکز نمونه‌گیری مطالعات تیمز و پرلز مرکز آمار کاناد SC]9]است.
این مراکز علمی، این مطالعه را در سطح جهانی هدایت می‌کنند، اعتبار می‌دهند و رواسازی می‌کنند و ما اگر بخواهیم به داده‌های باکیفیت اعتماد کنیم چه مطالعه‌ای معتبرتر از این؛ حداقل در حد موجود است پس این راهکارها که از دل داده‌ها به وجود می‌آید یک دادهای برخاسته از یافته‌های پژوهشی است که اگر خواستیم سرمایه‌گذاری کنیم، دچار آزمون و خطا نشویم؛ این مطالعات باید هدفمند و مستقل از ذهنیت‌ها باشد و بر اساس عینیت و داده‌های پژوهشی باشد.
* فارس: چند سال است که مطالعات تیمز و پرلز برگزار می‌شود؟
کریمی: ما بیش از 25 سال است که در این مطالعات مشارکت داریم. مطالعات تیمز هر ۴ سال یکبار اجرا می‌شود که از سال ۱۹۹۵ تا کنون در حال اجراست و ما الان در حال اجرای مرحله اصلی تیمز ۲۰۱۹ هستیم یعنی در حال حاضر ۳۲ استان در سراسر کشور مطالعه تیمز را با بیش از ۱۵ هزار دانشآموز در بیش از ۴۵۰ مدرسه اجرا می‌کنند.
اما مطالعه پرلز ۵ سال یکبار برگزار می شود و از سال ۲۰۰۱ شروع شده است و ما ۲۰۲۱ را در پیش رو خواهیم داشت که مرحله مقدماتی آن را امسال اجرا می‌کنیم و مرحله اصلی آن، سال بعد است.
* فارس: ابزار این مطالعات چه چیزهایی هستند؟
کریمی: این مطالعات دو ابزار دارد که یک ابزار سنجش پیشرفت تحصیلی است که شامل دفترچه‌های آزمون است ( در تیمز شامل 14 دفترچه در دو بخش علوم ریاضی پایه چهارم و هشتم و پرلز شامل 13 دفترچه خواندن در دو بخش ادبی و معلوماتی پایه چهارم) و یک ابزار سنجش پیشینه‌ای است که شامل پرسشنامه‌های پیشینه کاوی است این پرسشنامه ها، وضعیت نظام آموزشی و عوامل و پیشینه و بافت را می سنجد که ۴ نوع پرسشنامه دارد که یکی مربوط به دانشآموز است که اطلاعات دانشآموز را می‌سنجد؛ پرسشنامه دوم مربوط به مدرسه است که به مدیر مدرسه داده می‌شود و اطلاعات داخل مدرسه را می سنجد و پرسشنامه سوم مربوط به معلم است که رابطه معلم با شاگرد و شیوه‌های تدریس و تجربه معلم را می‌پرسد و پرسشنامه چهارم مربوط به اولیاست که از والدین دانشآموز، در باره شیوه کار با فرزندان، شغل و وضعیت اجتماعی و اقتصادی آنها را می‌پرسد.
در مجموع این ۴ پرسشنامه بیش از ۲۰۰، ۳۰۰ متغیر را بررسی می‌کند و ارتباط این متغیرها را با پیشرفت تحصیلی مورد بررسی قرار می‌دهد.
* فارس:دانش‌آموزان در این مطالعات چگونه انتخاب می‌شوند؛ تصادفی انتخاب می‌شوند یا خیر؟
کریمی: چرا اتفاقا تصادفی انتخاب می‌شوند. روش نمونه‌گیری تیمز روش پیچیده خوشه‌ای طبقه ای دو مرحله‌ای منظم است. مثلا در نمونه‌گیری تیمز و پرلز در ایران دو متغیر به عنوان متغیرهای طبقه‌های استفاده شده‌اند که شامل «جنسیت مدرسه: دخترانه، پسرانه و مختلط» و نوع مدرسه «دولتی و غیرانتفاعی و یا روستایی یا شهری» است.
مرکز آمار کانادا و داده پردازی آلمان وابسته به IEAبر اساس نرم افزار معروف W3S (نرم افزار تعیین مدارس) اقدام می‌کنند یعنی کدها را از ما می‌گیرند، مثلا چند استان داریم و از ما می پرسند که طرح را ملی می‌خواهیم یا استانی می خواهیم؛ ما 32 استان را به لحاظ هزینه تحت پوشش در می‌آوریم، و ارزیابی ملی انجام می‌دهیم.
بعد می گویند هر کشوری مثلاً به طور متوسط با ارائه ۴ هزار نمونه می‌تواند معرف کشورش باشد و این بر اساس تکنیک وزن دهی که دارند با همان ۴، ۵ هزار نفر به‌گونه‌ای نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی متناسب با حجم وزن انجام می‌دهند که حقیقتا مثل مینیاتوری است که معرف کل جامعه است.
مثلاً اگرما در کل مدارس، ۷ درصد مدارس ما غیردولتی است در نمونه تیمز و پرلز ایران نیز ۷ درصد است یا مثلاً اگر 40درصد مدارس ما روستایی است، همان نمونه معرف درصد جامعه آماری است یعنی نسبت پراکندگی جامعه آماری در نمونه‌گیری معرف کل جامعه است.
* فارس: آیا همه کشورها یک استاندارد را در آموزش سال‌های تحصیلی خود به کار می‌گیرند؟ و آیا سال های چهارم و هشتم ما با کشورهای دیگر هماهنگ هستند که نتیجه درست باشد؟
کریمی: بله . اما ممکن است در برخی کشورها پایه تحصیلی به دلیل ساختار نظام آموزشی یک سال زودتر یا دیرتر باشد ( از نظر سنی)؛ یکی از ایرادات عمده که می‌گیرند این است که می‌گویند شما می‌آیید یمن و بحرین را با کشوری مثل آمریکا می‌سنجید، ملاک و خط کش واحد شما چیست؟ پاسخ این است که این ایرادهای احتمالی در مرحله مقدماتی Field Test تیمز و پرلز که مرحله روان سنجی است، رفع می‌شود.
مثلا در مرحله مقدماتی از تمام کشورها برنامه درسی و مشخصات سطوح آموزشی و سؤالات را می‌گیرند و هر کشوری مطابق برنامه درسی‌اش، موضوعات و سطح پیشرفتش، اعلام می‌کند مثلاً ما در علوم، چه مطالبی را تدریس می‌کنیم و در چه مرحله‌ای هستیم؛ هر کشوری این مشخصات را ارائه می‌دهد و کمیته‌هایی تحت عنوان تدوین سؤالات تشکیل می‌شود و با عضویت کشورهای داوطلب بررسی می‌شود که متاسفانه ما به خاطر محدودیت‌های اداری و مالی در برخی از این اجلاسها حضور نداریم و ما در این چهار سال از هجده اجلاس بین المللی تیمز و پرلز در چهار اجلاس حضور یافته‌ایم.
به هر حال مرحله مقدماتی تیمز و پرلز به هیج وجه جنبه تشخیصی و عملکردی ندارد بلکه جنبه سنجشی دارد یعنی تا چه میزان سوالات ارائه شده معرف نظام آموزشی کشورها و قابلیت تعمیم به کشورهاست، پایایی و روایی، قدرت تمیز و روان سنجی سوالات در مرحه مقدماتی بررسی می شود. این روند ۲ سال طول می کشد؛ سپس این سؤالات پالایش می‌شود و معرف نُرم کشورهای شرکت کننده می شود که در مرحله اصلی به عنوان سؤالات نهایی Main Study اجرا می‌شود.
مثلاً در کشور ما امتحان هماهنگ کشوری در پایه ششم ابتدایی که مقطع پایانی ابتدایی است و یا در پایه نهم برگزار می‌شد. امتحان هماهنگ به این شکل بود که از استان‌ها سوال می‌گرفتند و می‌گفتند سهم همه استان‌ها در این است البته پیداست که ممکن است درصدی از کشورها بخشی از سؤالات را نخوانده باشند. یک استانی ۸۰ درصد، و استانی دیگر۹۰ درصد پوشش داده و در تیمز هم همین گونه است و ممکن است یک کشوری ۷۰ درصد پوشش داده باشد و البته این موضوع هم در جدول موسوم به همتاسازی برنامه درسی با مواد آزمون لحاظ می‌شود. که آنگاه مشخص می‌شود که مثلاً ایران ۷۰ درصد و سنگاپور ۹۰ درصد مطالب درسی قصد شده و اجرا شده را پوشش داده است.
به بیان دیگر یک عملکرد درون کشوری را هم تحت عنوان TCM ( انطباق با برنامه درسی بررسی می‌کنند و یک جدولی به کشورها می‌دهند که حالا دانشآموز هر یک از کشورها به سوالات خودشان چقدر پاسخ درست داده‌اند. در آنجا هم ما بین 30 تا 40 درصد به سوالاتی که خودمان خواندیم ، پاسخ درست می دهیم.
* فارس: در تیمز که بر پایه برنامه درسی است شاید ساختاری داشته باشد ولی در پرلز که بر پایه مهارت خواندن است، چگونه ارزیابی انجام می‌شود؟
کریمی: سؤال خوبی است؛ بله ما فقط در تیمز می‌توانیم برنامه قصد شده را با کسب شده مقایسه کنیم اما در پرلز این گونه نیست و مهارت‌های عمومی و کلی خواندن را می‌سنجند. پرلز دو متن را از بچه ها آزمون می گیرد یک متن ادبی است و یکی متن اطلاعات عمومی است. آنها معتقدند تا پایه چهارم یادگیری برای خواندن دیگر تمام شده است یعنی دانشآموز می‌تواند بخواند.
در پایه چهارم بچه دیگر می تواند بخواند و حالا چقدر می تواند از خواندن بفهمد و چقدر از محیط اطراف خودش می‌داند مثلا قطب جنوب کجاست، یعنی اطلاعاتی که یک شهروند جهانی در حد متوسط از محیط زیست خودش باید بداند بررسی می‌شود؛ پس یک متن ادبی از میزان عمق درک مطلب از سواد فهمی نه سواد روخوانی ارزشیابی می‌شود یعنی دانشآموز چقدر فراتر از متن می‌تواند استخراج و استنتاج و استنباط کند. در حقیقت تفکر نقاد و خلاق اینجا مشخص می شود.
* فارس: چند کشور در هر دو مطالعه شرکت می‌کنند؟
کریمی: در تیمز ۷۰ کشور و در پرلز ۶۰ کشور هستند و هر دوره هم به تعداد اینها افزوده می‌شود و به غیر از آن، ایالاتی هم از کشورهای عضو به طور جداگانه افزوده می‌شود.( مثلا کانادا و آمریکا و بلژیک و امارات با چندین استان و ایالت، غیر از کشورشان شرکت می‌کنند تا مقایسه درون کشوری هم داشته باشند.
* فارس: این مطالعات چقدر هزینه دارد؟
کریمی: برای هر کدام از این مطالعات ۲ هزینه ارزی باید بدهیم یک هزینه حق عضویت که ۵ هزار یورو در سال است و حق مشارکت در هر پایه و در هر مطالعه هم حدود ۶۰ هزار یورو است یعنی فرض کنید در مطالعات تیمز که دو پایه چهارم و هشتم دارد. با هزینه پرلز باید 180 هزار یورو بدهیم.
از آن طرف فقط هزینه ارزی نیست و هزینه ریالی برای اجرای داخلی و استانی و هزینه‌های آماده‌سازی مواد آزمون ( ترجمه و چاپ و اجرا و تصحیح و ورود داده و.. ) هم می‌شود. اجرای مرحله اصلی تیمز و پرلز معمولا در ماه مارس و آوریل است و برای ما اسفند و فروردین می شود و ما معمولا در این ایام تعطیل هستیم و از آن طرف نیمه اول اردیبهشت می‌ماند. در بهمن هم نمی توانیم آزمون را شروع کنیم چون بچه‌ها درس را تمام نکردند، ناگزیریم از اواخر فروردین شروع کنیم و تا نیمه اردیبهشت تمام کنیم و در ایران کلا ۳ هفته با توجه با اینکه وارد فصل گرما و تعطیلی مدارس می شود، فرصت داریم.
* فارس: فکر می‌کنم تیمز و پرلز اهداف توسعه پایدار را پیش می برد و اینکه کشورها از لحاظ سطح آموزشی به یک استانداردی برسند. حساسیت‌هایی در کشور درباره این مسأله وجود دارد که یک سری اطلاعات از دانش‌آموزان مشخصا به کشورهای غربی می‌رود؛ در این خصوص نظرتان چیست؟ امنیت چگونه رعایت می شود و اصلا اطلاعاتی که از کشور خارج می شود قابل توجه و حساس هست؟
کریمی: در این بحث نکته‌ای است که حساسیت ایجاد می‌شود مثلاً بخواهند از این مسأله سوء استفاده تجاری کنند، یک موضوع داخلی است؛ کلا در نمونه‌گیری ما اطلاعات مدارس با کد ارسال می‌شود و هیچ اطلاعاتی از داخل به خارج ارسال نمی‌شود و دوم اگر منظورتان این باشد که عملکردمان را بگوییم که با فضای اینترنت، تمام اطلاعات آنلاین قابل دسترس است.
در هر صورت اگر بخواهیم خودمان را با کشورهای دیگر مقایسه کنیم باید اطلاعات و شرایط را بیان کرد ولی اینکه فکر کنید اطلاعاتی خارج از دسترس همگان از طریق تیمز و پرلز به کشورهای غربی داده می شود، چنین چیزی نیست.
آنها هم روی این مسأله حساس هستند که از کشورها اجازه می‌گیرند و حتی تأکید دارند که اسامی دانش‌آموزان با کد ارسال شود و هر کشوری مایل نباشد اطلاعات را بدهد، انجام نمی‌گیرد حتی موقعی که نتایج می‌خواهد منتشر شود یک برگه‌ای می‌گیرند که آیا نتایج کشور خودتان را می‌خواهید در سطح بین‌المللی منتشر شود یا می‌خواهید برای خودتان داشته باشید.
حتی اگر دانش‌آموزی دوست نداشته باشد می‌تواند در این مطالعات شرکت نکند پس داده‌ها به صورت کد است و دوم اینکه از کشورها برای انتشار داده‌ها اجازه می‌گیرند.
* فارس: آیا به کشورهای عضو این مطالعات برای ارتقا کمک می شود؟
کریمی: این انجمن کارش ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و مطالعه تطبیقی در کشورهای عضو است و به جز تیمز و پرلز ده‌ها مطالعه دیگر مثل سواد کامپیوتری و تربیت اجتماعی و.. را هم دارد ولی مهم‌ترینش همین تیمز و پرلز است که ما شرکت کردیم.
* فارس: در حوزه مهارت خواندن با توجه به ادبیات قوی که داریم، برای این زمینه برنامه‌ای داریم؟
کریمی: هر کشوری که شرکت می‌کند بعد از پایان هر دوره یک دانشنامه آموزش و پرورش می‌دهد که در آن دانشنامه سیستم آموزشی خود، ساختار، سیاست‌ها و برنامه‌هایی که اجرا شده است را ارائه می‌دهد و همچنین این اطلاعات برای سایر کشورهای عضو نیز در این کتاب قرار دارد و می توان بررسی کرد که کشوری که موفق شده است چه کرده است. و ویژگی نظام آموزشی آن چگونه است.
ضمن اینکه هر دو سال یکبار کنفرانس بین المللی پژوهشIRC]10] در حوزه تیمز و پرلز برگزار می شود تا کشورهایی که در تحلیل ثانوی دادهای تیمز و پرلز تحقیقاتی انجام داده‌اند ارائه و راهکارهای ارتقا و بهبود نظام آموزشی خود را مطرح کنند.
گفتنی است که ما با همه محدویت ها و تحریم‌ها و غیبت‌ها در اجلاسها و نبود شرایط مناسب، خوشبختانه در اجرای این مطالعات از نظر رعایت استاندارهای بین‌المللی در سطح بالایی بوده‌ایم تا حدی که چندین بار موفقیت در کیفیت ترجمه و ورود دادها هم تقدیر شده‌ایم و جایزه هم گرفتیم و نشان می‌دهد در مقایسه با برخی کشورهای اروپایی نیز از این جهت بالاتر هستیم.
* فارس: مشخصاً رتبه ما چند است؟
کریمی: ملاک این مطالعات، رتبه نیست یعنی ما باید فاصله مان با کشورها مشخص باشد. اصلا در تیمز و پرلز رتبه به معنای ordinal قابل ارزش نیست و اینکه چند نمره فاصله داریم، ملاک است.
زمانی می توانیم نتایج تیمز و پرلز را به کار بگیریم که همانطور که حساسیت درباره جدول قرعه‌کشی تیم ملی فوتبال، مسؤولان را پای تلویزیون می‌کشاند، این احساس وقتی قرار است نتایج تیمز و پرلز هم اعلام شود، وجود داشته باشد.
* فارس: تاکنون شده است میزبان کشورهای برتر باشیم که وضعیت خود را بهبود بخشیدند؟
کریمی: یکی از افتخارات جمهوری اسلامی این است که در همه دوره‌ها، به طور متوسط روند بهبود داشتیم. به عنوان مثال عملکرد کشور ما از سال 2003 تا 2011 در تیمز و پرلز از نظر روند پیشرفت در مقایسه با کشورهای منطقه رتبه بالایی را کسب کرد و همین پیشرفت توجه پژوهشگران منطقه‌ایی و بین‌المللی را جلب کرد که چه عاملی موجب این روند مثبت شده است لذا دفتر یونیسف در ایران طرح جامعی را از طریق آقای مک دونالد به اجرا در آورد تا برای سایر کشورهای منطقه به عنوان یک الگوی آموزشی مطمح نظر قرار گیرد و این خود یک موفقیت است زیرا ما حتی نابرابری جنسیتی در آموزش را نیز به طور چشمگیری کاهش داده بودیم اما متاسفانه در تیمز 2015 و پرلز 2016 این روند معکوس شد و در اغلب درس‌ها ، علوم پایه چهارم و سواد خواندن پایه چهارم ما دچار افت شدیدی [11] شدیم.
یونیسف می خواست به کشورهای منطقه بر اساس پژوهش یک طرحی بدهد که آن کاری که ایران کرد را انجام دهند تا موفق باشند اما ما در تیمز و پرلز ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ بر اساس تغییرات اخیر نتوانستیم آن سرعت و روند را داشته باشیم بلکه با شیب آرامی پایین آمدیم؛ امیدواریم که در مطالعات تیمز 2019 و پرلز 2021 دوباره به روند افزایشی بازگردیم و کشور جمهوری اسلامی در جایگاه شایسته خود قرار گیرد.
[1] - Trends in International Mathematics and Science Study
[2] - Progress in International Reading Literacy Study
[3] - International Association for the Evaluation of Educational Achievement
[4] - the intended curriculum
[5] - the implemented curriculum,
[6] - the attained curriculum
[7] -International Study Center
[8] -Data Processing Center
[9] -Statistic Cananda
[10] -International research Conference
[11] - در گفت‌وگو با رئیس مرکز پژوهشگاه آموزش و پرورش در این خصوص صحبت شد: http://fna.ir/daur3v
انتهای پیام/
