خبرگزاری فارس، فائزه نجارزادگان: توسعه حمل و نقل ریلی یکی از ضرورت‌های مهم در حوزه تقویت زیرساخت های هر کشوری محسوب می‌شود و برای کلان‌شهری همانند تهران، با افزایش روزافزون جمعیت توسعه مترو از ضروریات انکار ناپذیر به شمار می‌رود. در حال حاضر روزانه میلیون‌ها مسافر در پایتخت با مترو رفت و آمد دارند و به گفته علی امام، مدیر عامل شرکت راه آهن شهری تهران وحومه (مترو) تاسال 1420 تعداد سفرهای مترو روزانه به حدود 10 میلیون سفر می‌رسد.
تأمین واگن از ضروریات توسعه مترو است و در شرایطی که تحریم‌ها ایجاد کرده تهیه ملزومات از خارج کشور سخت‌تر شده است البته کارشناسان و متخصصین می‌گویند که توان داخلی تولید واگن در کشور وجود دارد به همین منظور به سراغ شرکت واگن سازی مترو رفتیم.
قرارمان با مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران پس از تماس و پیگیری در یک روز داغ تابستانی است. مجتبی گلشنی، زمانی را برایمان مشخص تا با گروه صوت و تصویر راهی کارخانه واگن سازی شویم.آدرس در حوالی مترو باقر شهر است.پس از 45 دقیقه حرکت از مرکز شهر به محل کارخانه رسیدیم. کارخانه از بیرون بزرگ به نظر می‌رسد. تصورمان از قبل هم همین بود. خودرویی برای رساندمان به دفتر مدیرعامل منتظر است. با تیم صوت و تصویر سوار شدیم و به ساختمان اداری رسیدیم. مجتبی گلشنی در اتاق کارش منتظر بود. سر صحبت باز شد و قرار شد جزئیات واگن سازی در خود کارخانه حین بازدید مطرح شود.
تولید بیش از 1100 واگن مترو در پایتخت
دفتر آقای گلشنی، دفتر ساده با یک میز و چند صندلی است. ماکتی از واگن‌های مترو بر روی میزی قرار گرفته و چندین لوح سپاس بر دیوار نصب است.سر صحبت را با تاریخچه کارخانه واگن سازی بازکردیم البته ما می‌دانستیم که این کارخانه یکی از بزرگترین کارخانه‌های واگن‌سازی ایران است، اما آقای گلشنی توضیح مبسوط می‌دهد و می‌گوید: واگن‌سازی تهران در سال 1382 و با هدف نگهداری و تعمیر واگن‌های مترو تهران تأسیس شد. سپس سیاست‌گذاری جدیدی شکل گرفت که تولید واگن‌های مترو هم در دستور کار شرکت قرار گیرد. بنابراین از سال 1384 شرکت واگن‌سازی تهران به تولید واگن مترو ورود یافت و خوشبختانه تاکنون توانسته‌ایم بیش از 1100 واگن مترو تولید کنیم و در چرخه بهره‌برداری قرار دهیم. در برخی از سال‌ها پروژه‌های زیادی داشته‌ایم و میانگین تولید بالا بوده و برخی سال‌ها پروژه‌ها اندک و یا اصلا نداشته‌ایم. البته برای سایر شرکت‌های واگن‌سازی نیز به همین صورت است.
ساخت 210 واگن تا پایان سال 98
از مدیرعامل شرکت واگن سازی در مورد تعداد تولید واگن در کارخانه پرسیدم، وی بیان می‌کند: در سال 1398 فقط 70 واگن در دست اجرا داریم در صورتی که اگر 210 واگنی که سال گذشته برنامه‌ریزی جهت تولید آن کردیم، انجام می‌گرفت، تولید 210 واگن را همراه با 70 واگن در سال جاری داشتیم. ولی عملاً این اتفاق صورت نگرفت.
گلشنی ادامه می‌دهد:کمبود منابع مالی در شرکت مترو که سفارش‌دهنده واگن به ما است دلایل اصلی این مشکل بود. البته سال گذشته جلساتی با شرکت مترو داشتیم و هماهنگی‌هایی صورت گرفت و از آنجایی که مترو نیاز به واگن داشت علاقه‌مندی‌ها جهت عملیاتی شدن ساخت 210 واگن شکل گرفت ولی مشکل کمبود منابع مالی سبب اجرایی نشدن این مسئله شد البته در یک ماه گذشته اقداماتی آغاز شده که از نقاط مختلفی بتوانند منابع مالی را تهیه و قبل از پایان سال 1398 پروژه ساخت 210 واگن عملیاتی شود.
صفر تا صد تولید بدنه‌های فولادی واگن
به پیشنهاد مدیرعامل واگن سازی تهران برای پاسخ به سایر سؤالات راهی بخش تولید و ساخت واگن شدیم تا از نزدیک در جریان ساخت واگن قراگیریم.اولین بخش بازدید، تولید بدنه واگن است. صدای چکش کاری و دستگاه‌های جوش در سالن پیچیده بود.
بدنه‌های واگن منظم در صف انتظار برای پیوند و جوش بود. ته سالن تولید ناپیداست. قطعات بزرگ و واگن ها بزرگتر؛ قرار گرفتن آنها بر روی هم فضای بزرگی نیاز دارد که این فضا به درستی در تهران در حوالی مترو باقر شهر به وسعت حدود 14.5 هکتار در نظر گرفته شده است.
اولین قسمت برای بازدید که مدیرعامل کارخانه ما را همراهی می‌کند تولید بدنه واگن است؛ صفحات نقره‌ای ردیف به ردیف روی هم قرار گرفته است. گلشنی به صفحات اشاره می‌کند و می‌گوید اینها بدنه‌های آلومینیومی است؛ بدنه‌های 70 دستگاه واگنی که در حال حاضر در حال تولید است، آلومینیومی بوده ولی برای 210 واگن که در آینده ساخته می‌شود بدنه‌های فولادی در نظر گرفته شده است.
گلشنی صفحات دیگری را نشان می دهد که جنس و رنگ دیگری دارد. بدنه‌های فولادی نوع دیگر است که مدیرعامل کارخانه درباره تفاوت این بدنه‌ها ادامه می دهد: بدنه‌های آلومینیومی قیمت بالاتری دارد و میزان بومی‌سازی آن کمتر است. در حال حاضر بدنه‌های آلومینیومی به صورت قطعات 6وجهی به کشور وارد می‌شود و با جوشکاری آنها به یکدیگر در داخل کشور، بدنه آلومینیومی تولید می‌شود ولی در بدنه فولادی که قرار است برای 210 واگن استفاده شود، صفر تا صد بدنه در ایران تولید می‌شود و حتی جنس مواد فولاد مربوطه از شرکت‌هایی همچون فولاد مبارکه تأمین می‌شود.
گلشنی می‌گوید: همچنین در حال حاضر میزان داخلی سازی واگن مترو برابر با 33 درصد بوده و 67 درصد دیگر از خارج تأمین می‌شود که ما برنامه‌های زیادی برای افزایش سهم داخلی سازی در ساخت واگن داریم.
مدیرعامل کارخانه واگن سازی از دیگر مزیت‌های بدنه‌های فولادی از دیگر مزیت‌های بدنه های فولادی می‌گوید و معتقد است؛ در تصادفات که بعضی مواقع پیش می آید، بازسازی و اصلاح آن راحت‌تر است ولی بدنه‌های آلومینیوم در هنگام بروز حادثه دیگر قابلیت تعمیر ندارد. البته بدنه‌های آلومینیوم نزدیک به دو تن سبک‌تر از بدنه‌های فولادی است و در نتیجه مصرف انرژی کمتری را به همراه دارد، ولی به طور کلی برای شهری همچون تهران که رطوبت چندانی ندارد، استفاده از بدنه‌های فولادی مفیدتر است.
چرخه‌های قطار در انتظار پیوند به واگن
بعد از مشاهده جوش دادن بدنه، پیاده در کارخانه به سمت قسمت‌های دیگر می رویم. قسمتی جلوتر قطعات و تجهیزات مترو اعم از داخلی و خارجی، مونتاژ می‌شود. گلشنی می‌گوید: در سالن مونتاژ قطعات بر روی بدنه مونتاژ و پس از انجام تست های لازم در نهایت واگن آماده و تحویل داده می‌شود. یکی از اجزای تشکیل‌دهنده اصلی واگن به گفته مدیرعامل کارخانه «بوژی» است که در واقع هر واگن دو بوژی دارد و واگن بر روی این بوژی‌ها حرکت می‌کند.
کارآفرینی برای بیش از 1000 نفر در کارخانه
کارگران در بخش‌های مختلف مشغول فعالیت هستند یکی دستگاه جوش در دست دارد و با نقاب مخصوص مشغول بهم جوش دادن قطعات بدنه؛ دیگری با چکش بر فلزی می‌کوبد تا ناصافی‌ها را صاف و صیقل دهد. دمای کارخانه هوای باز تابستان است. هر چند مسقف ولی گرما زیاد است. در برخی واگن‌های در حال ساخت، موسیقی ملایمی از رادیو در حال پخش است تا کارگران فضای بهتری برای فعالیت داشته باشند.
در مورد شرایط کارکنان کارخانه واگن‌سازی مترو سوال کردم، گلشنی می‌گوید: فعالیت آنها به صورتی نیست که جزو مشاغل سخت طبق قانون کار به شمار روند و صداهایی که در این جا وجود دارد مقطعی است و همیشگی نیست. به صورتی که تنها در ساعاتی محدود صداهای بلند وجود دارد.در بخش‌های تولید همه کارکنان آقا هستند ولی در بخش‌های ستادی و مهندسی در حدود 50 نفر کارکنان زن نیز مشغول فعالیت هستند.
وی می‌افزاید:در شرکت حدود 1050 نفر نیرو داریم که نزدیک به500 نفر کارکنان مستقر در بخش تولید، کمی بیش از 500 نفر در مراکز تعمیرگاهی و حدود40 نفر در بخش‌های ستادی فعال هستند.
همچنین به دلیل اینکه موارد ایمنی در سطح خوبی رعایت می‌شود حادثه خاصی برای کارکنان نداشته‌ایم کارشناسان ایمنی و بهداشت در محیط وجود دارند و منظم و دوره‌ای اقدامات لازم را انجام می‌دهند. البته در صنعت برخی حوادث بسیار کوچک روتین به وقوع می‌پیوندد. در ادامه مسیر کارخانه از مدیرعامل در مورد مشکلات اعتباری سؤال کردم.
ماجرای استخدام‌های غیرقانونی در کارخانه
مدیرعامل کارخانه در ادامه در مورد ماجرای استخدام‌های غیرقانونی می‌گوید: نیمه سال 96 بود که به شرکت واگن‌سازی مترو آمدم و زمانی که مشغول به کار شدم متوجه شدم در دو سه ماه قبل از ورودم میانگین روزانه یک نفر در شرکت استخدام شده است که اکثرا به حالت سفارشی آمده بودند و تخصص لازم را دارا نبودند و با توجه به اینکه نیازی به نیروهای مازاد نبود از ادامه فعالیت این افراد جلوگیری به عمل آمد.
قول مساعد دولتی‌ها به واگن‌سازی
گلشنی همان طور که بخش های مختلف واگن و قسمت‌های درحال ساخت را معرفی می‌کند و توضیح می‌دهد در زمینه حمایت‌های دولتی هم صحبت می‌کند. می‌گوید: پس از اعلام تعطیلی احتمالی کارخانه، شهرداری و مترو تمهیداتی را اتخاذ کرده‌اند و امیدواریم ان‌شاءالله تا قبل از پایان سال 1398 پروژه بعدی آغاز شود. از دولت، معاون اول رئیس‌جمهور، آقای جهانگیری از کارخانه بازدید کردند که همراه ایشان وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز حضور داشتند و در خصوص مواردی قول مساعد داده شد.به‌دلیل بدهی‌های زیاد شهرداری به بانک‌ها، امکان اخذ تسهیلات جدید برای شهرداری وجود ندارد. در این رابطه، قول مساعد داده شد که دولت حتی الامکان بخشی از این بدهی ها را بر عهده گیرد تا شهرداری تهران بتواند برای پروژه ها تسهیلات اخذ کنند.
وی ادامه می دهد:همچنین شرکت واگن‌سازی تهران برنده مناقصه پروژه 630 دستگاه واگن شده بود ولی قرارداد آن فاینانس است که آقای جهانگیری قول مساعد دادند فرآیند فاینانس 630 دستگاه را تسهیل کنند.
صرفه‌جویی ارزی 800 هزار یورویی برای هر واگن
مدیرعامل کارخانه در ادامه بازید با بیان اینکه میزان بومی‌سازی در صرفه‌جویی ارزی بسیار اهمیت دارد، ادامه می‌دهد: در حال حاضر 33 درصد تولید واگن به صورت بومی و داخلی انجام می‌گیرد و در ازای هر واگن اکنون قریب به 300 هزار یورو صرفه‌جویی ارزی می‌شود که با رسیدن آمار 33 درصد به 85 درصد سهم تولید داخل می‌توانیم صرفه‌جویی ارزی را برای هر واگن به حدود 800 هزار یورو برسانیم.
عمر مفید واگن‌های مترو
مدیرعامل کارخانه در مورد عمر مفید واگنها توضیح می دهد: با تحویل واگن ها به شرکت بهره‌برداری مترو تهران، در سه مرحله، پس از طی مسافت 10 هزار کیلومتر، 120 هزار کیلومتر و 360 هزار کیلومتر واگنها برای ارائه سرویسهای تعمیراتی در اختیار شرکت واگن سازی تهران قرار می گیرند. همچنین پس از طی مسافت 720 هزار کیلومتر، واگن ها تحت تعمیرات اساسی (اورهال) قرار می گیرند. عمر مفید واگن‌های مترو تهران 30 سال در نظر گرفته شده و بنابراین در حال حاضر عمر مفید هیچیک از آنها به پایان نرسیده است.
دانشگاهی که متخصص خطوط ریلی تربیت می‌کند
از گلشنی در مورد دانشگاهی که متخصص خطوط ریلی تربیت می‌کند، سوال پرسیدم؛ او می‌گوید:تنها دانشگاهی که رشته تحصیلی مستقیماً در زمینه خطوط ریلی ارائه می‌کند، دانشکده راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت است و تعدادی از متخصصین و معاونین شرکت واگن‌سازی تهران تخصص خود را از همین دانشگاه کسب کرده‌اند.مدیرعامل شرکت واگن سازی در مسیر بازدید از فعالیت خود در کارخانه هم سخن گفت.
از تحصیلات تا اشتغال اقای مدیر
از گلشنی در مسیر خط تولید واگن در مورد تحصیل و اشتغالش و اینکه چگونه مدیر شد سوال پرسیدم، وی توضیح می دهد: متولد سال 41 هستم زمانی که دیپلم گرفتم (خرداد 1359) انقلاب فرهنگی شده بود و دانشگاه ها بسته بودند. مدتی پس از آن در کنکور سراسری شرکت و در رشته مهندسی صنایع در دانشگاه صنعتی شریف قبول شدم پس از آن نیز ادامه تحصیل داشتم و موفق به کسب کارشناسی ارشد در همین رشته شدم.
مدیرکارخانه می‌گوید: در صنایع مختلف از جمله صنعت سیمان، صنایع موشکی، صنعت لاستیک، لوله و پروفیل، ریخته گری، سدسازی و حتی صنعت گردشگری و هتلداری فعالیت داشته‌ام و 6 سال است که در صنعت ریلی کار می‌کنم که در دو سال اخیر در شرکت واگن‌سازی تهران هستم.
وی می‌افزاید: در برخی از روزهای هفته در کارخانه و برخی از روزها در مراکز تعمیراتی شرکت حضور دارم. برخی از روزها هم در ستاد شرکت، شرکت مترو و شهرداری تهران مشغول رسیدگی به امور شرکت و پیگیری آن هستم.
شرکت‌های دانش بنیان در مسیر بومی سازی واگن
ساخت واگن قطعا دانش زیادی می خواهد دانشی که نخبگان و متخصصان به آن ورود یافته و موفقیت‌هایی داشته اند.گلشنی در مورد فعالیت با شرکت‌های دانش‌بنیان می‌گوید: با این شرکت‌ها در تماس هستیم تا زمینه را برای فعالیت آنها فراهم کنیم و بتوانیم بخشی از افزایش سهم داخلی سازی را از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان محقق سازیم. شرکت‌ها در زمینه‌های مختلفی فعال هستند و در زمینه‌های مختلفی اعلام آمادگی کردند که ما نیز واگذاری موضوعاتی را به آنها پیشنهاد داده‌ایم ولی هنوز خروجی از شرکت‌های دانش‌بنیان نداشته‌ایم و بسیار امیدواریم که در آینده این مسئله محقق شود.
تعمیرگاه‌هایی برای واگن‌های فرسوده
واگنها پس از مدتی استفاده دچار فرسودگی شده و احتمالاً نیاز به تعمیر دارد. گلشنی در این باره می‌گوید: سه تعمیرگاه بزرگ و سه تعمیرگاه کوچک داریم که یکی از تعمیرگاه‌های بزرگ (تعمیرگاه جنوب) جنب کارخانه واگن‌سازی است، تعمیرگاه صادقیه در پایانه صادقیه مترو و تعمیرگاه بزرگ دیگر در مهرشهر کرج قرار دارد سه تعمیرگاه کوچک دیگر در کلاهدوز، علی‌آباد و دردشت قرار دارد.
اعلام آمادگی برای ساخت قطارهای سریع‌السیر
مدیرعامل کارخانه در ادامه بازدید در مورد ساخت قطارهای سریع‌السیر توضیح می‌دهد:در زمینه قطارهای سریع‌السیر برای دو موضوع اعلام آمادگی کردیم، یکی قطار مسیر قطار تهران ـ کرمانشاه و دیگری تهران ـ اصفهان؛ تکنولوژی لازم در این زمینه را می‌توانیم از شریک خارجی خود که سهامدار شرکت است فراهم کنیم. چرا که 49 درصد شرکت مربوط به سهامدار چینی است و دو شرکت چینی در مجموع 49 درصد شرکت را دارند و 51 درصد دیگر سهام مربوط به بخش ایرانی است. شرکت راه‌آهن پروژه قطار سریع‌السیر برای مسیر تهران-اصفهان را تعریف کرده و ما به عنوان پیمانکار برای انجام پروژه اعلام آمادگی کردیم ولی هنوز خبری نشده است.
صدای سوت قطار ملی در مترو
کم کم به پایان مسیر بازدید از بخش تولید واگن می‌شویم. از مهندس گلشنی در مورد اینکه آیا در زمینه صادرات هم ورود یافته اید سوال کردم، وی خبرهای خوبی می‌گوید و ادامه می دهد: تا کنون صادرات در زمینه واگن نداشته‌ایم ولی اخیراً توافق‌نامه‌ای با معاونت فناوری ریاست جمهوری و شرکت مترو تهران منعقد شد که بر اساس آن قرار است واگن ملی تولید شود که 85 درصد از ساخت داخل است. برای این منظور مطالعات گسترده‌ای آغاز شده و اگر نتیجه حاصل شود می توانیم به برنامه صادرات ورود یابیم. این واگن ملی در مترو تهران استفاده می‌شود و پس از آن برای سایر کلانشهرها نیز می‌توان قطار ملی تولید کرد. البته در حال حاضر سفارشی برای خط 2 مشهد داریم و 100 واگن مترو برای این خط در حال تولید است.
شرکت واگن‌سازی فعال در کشور شامل شرکت‌های واگن‌سازی تهران، پارس، پلور سبز و ایریکو است و بیشترین واگن‌های مترو تاکنون توسط شرکت واگن‌سازی تهران تولید شده و بیش از 1100 واگن ساخته شده است.
کیفیت تولید واگن ایرانی مطابق استاندارد جهانی
وارد یکی از واگن‌های ساخته شده می‌رویم . تقریبا همه چیزش شبیه آنچه در مترو میبینیم است. صندلی‌ها و میله‌ها همه منظم و با دقت تعبیه شده است. مهندس در مورد کیفیت واگن‌های تولیدی می‌گوید:به عنوان کسی که در چند سفر خارجی از مترو استفاده کرده ام معتقدم واگن‌هایی که در کشور ما مورد استفاده قرار می‌گیرد استاندارد بسیار خوبی دارد. البته نمی‌گویم دقیقا مطابق با یک واگن شرکت اروپایی درجه یک است اما بنظرم به لحاظ کیفیت، 95 درصد آن است. این در حالی بوده که قیمت واگن‌های داخلی دو سوم نوع اروپایی است. البته مجموعه‌های تشکیل‌دهنده مترو نیز از برندهای مطرح تأمین می‌شوند. ترمز واگن از یکی از تولیدکنندگان مطرح جهان تأمین می‌شود. درهای واگن برند مطرح دنیا است و شایعه‌ای که گفته می‌شود کیفیت واگن‌های مترو ساخت داخل مناسب نیست، را تأیید نمی‌کنم و به هیچ عنوان قبول ندارم.
خودتان چقدر متروسوار هستید؟
پرسیدم خودتان هم مترو سوار هستید؟ گلشنی می‌گوید: طرحی به نام سه شنبه های بدون خودرو در شهرداری اجرا شده و من نیز تابع این طرح هستم و به سه‌شنبه‌های بدون خودرو پیوسته‌ام و به غیر از سه‌شنبه‌ها روزهای دیگر نیز از مترو استفاده می‌کنم. زمانی سوار مترو شدم که آنجا متوجه شدم صدای مانیتورها مناسب نبود و آن را اعلام کردم. مورد دیگر کنده شدن روکش کف واگن بود که به همکاران دستور بررسی دادم تا کیفیت آنها را تغییر دهند و علت را بیابند.
مدیر عامل تأکید می‌کند: اگر منابع مالی مناسبی تأمین شود می‌توانیم به لحاظ افزایش ساخت داخل رشد بیشتری داشته باشیم و اشتغال‌های بیشتری نیز ایجاد کنیم که این مسئله می‌تواند رضایت‌مندی بیشتر مردم را به همراه داشته باشد چرا که در برخی از ساعت‌های پیک ازدحام جمعیت در مترو وجود دارد و افزایش واگنها می‌تواند سبب سهولت در رفت و آمد و آسایش بیشتر شهروندان شود.
خبرهای خوش با چرخش تحریم در ایران
هفته پیش خبر انعقاد تفاهم نامه شرکت متروی تهران با معاونت علمی فناوری رئیس جمهور منشر شد بر اساس این تفاهم نامه و در جهت حمایت از رونق تولید، ساخت واگن‌های مترو بومی سازی می‌شود. البته به گفته مسؤولان تاکنون در زمینه بومی سازی واگن‌های مترو 33 درصد رشد داشته‌ایم و بر اساس ظرفیت‌ها و تمهیدات پیش بینی شده قرار شد بزودی به بومی سازی 85 درصدی ساخت واگن برسیم. مجتبی گلشنی مدیر کارخانه واگن سازی در پایان یک بازدید چند ساعته از واگن سازی مترو نیز این نوید را داد.
هرچند با تحریم دشمنان در حال حاضر چرخ اقتصاد به سختی می‌چرخد ولی رونق تولید ملی و افزایش ظرفیت‌ها در این زمینه را به همراه داشته است که با همت و روحیه جهادی می‌تواند نتایج مؤثری را به همراه داشته باشد.
انتهای پیام/
