گروه سلامتخبرگزاری فارس-محمد رضازاده: امروزه یکی از دغدغه‌های اصلی مردم جهت استفاده از فرآورده‌های سلامت محور ( اعم از دارو ، غذا و آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی و ...)، آگاهی از اصالت فرآورده است. از این رو سازمان غذا و دارو بر آن شد تا سامانه «تی تک» را برای کنترل آسان اصالت فرآورده‌های سلامت‌محور ایجاد کند.
موضوع تقلبی بودن دارو، مواد غذایی و لوازم آرایشی و بهداشتی یکی از دغدغه‌های اصلی مردم جامعه است در همین راستا سازمان غذا و دارو اقدام به راه‌اندازی سامانه‌ای به نام TTAC کرد تا بدین وسیله جلوی تقلب و تخلفات این حوزه گرفته شود.
افراد جامعه می‌توانند در زمان خرید هر یک از این کالاها برای اطمینان از اصالت فرآورده، پس از خراشیدن لایه رویی برچسب زرد رنگ روی محصول برای کنترل اصالت کالا کد 16 رقمی آن را به سامانه پیامکی ارسال و نتیجه اصل یا تقلبی بودن محصول را بررسی کنند.
در خصوص اما و اگرهای عملکرد این سامانه و نحوه رسیدگی به تخلفات از طریق سامانه تیتک با سیدمیرسجاد امیری مدیرکل دفتر فناوری و اطلاعات و سامانه‌های سلامت سازمان غذا و دارو به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌توانید مشروح این پرسش و پاسخ را بخوانید.
فارس: جناب مهندس به عنوان اولین سؤال برایمان توضیح دهید هدف از اجرای طرح تیتک چه بوده است؟
امیری: یکی از اهداف این طرح ایجاد امکان مدیریت حمایت‌های مالی (اعم از یارانه‌ها و پرداخت‌های بیمه‌ای)، مدیریت کمبودهای دارویی و ملزومات دارویی، امکان مدیریت بهینه و هدفمند زنجیره تأمین است. در این طرح تمامی فراورده‌های سلامت محور با مسؤولیت صاحب فراورده شناسه دار شده (به صورت چاپ شناسه‌ها و بارکد بر روی بسته فراورده و یا درج شناسه‌ها بر روی برچسب و الصاق آن ) و پس از بارگذاری اطلاعات شناسه‌های ایجاد شده در سامانه مرکزی سازمان غذا و دارو و تایید سیستمی سامانه، امکان استعلام فراورده‌ها ایجاد می‌شود. بر این اساس امکان تعیین اصالت کالا فراهم شده وعلاوه بر رهگیری و ردیابی ، مصرف کننده را از سلامت آن مطلع می‌سازد.
فارس: برخی از سازمان‌ها اعلام می‌کنند که منبع سامانه تیتک سازمان غذا و دارو در داخل وزارت بهداشت نیست آیا این موضوع امنیت اطلاعات را به خطر نمی‌اندازد؟
امیری: باید توجه داشته باشیم که هر نرم‌افزاری دارای اصول فنی مختص به خود است که بر اساس آن امنیت آن حفظ می‌شود. اگر تاکنون مسئله یا سؤالی در زمینه عملکرد این سامانه پیش آمده باشد، شرکت متولی موظف است پاسخگوی عملکرد سامانه باشد و مستندات خود را به سازمان غذا و دارو ارائه دهد.
تاکنون نیز همه موارد به اطلاع سازمان غذا و دارو رسیده است مسؤولیت حفظ داده‌ها و امنیت اطلاعات بر عهده این شرکت بوده همان طور که تمام شرکت‌های طرف قرارداد موظف هستند محرمانگی و عدم ارائه اطلاعات به خارج از سازمان را رعایت کنند.عموما در قراردادهای برون‌سپاری تولید (BOT) که توسط سازمان‌ها به مشتری سفارش داده می‌شود تا زمانی که تمام زیرساخت‌های موجود فراهم نشود منبع اطلاعاتی دراختیار شرکت باقی می‌ماند و پس از اتمام کار تحویل داده می‌شود.
*سرورهای سامانه تیتک به سازمان غذا و دارو منتقل شدهاند
این امر در خصوص این سامانه نیز رعایت شده است. در حال حاضر سرورهای سامانه به سازمان منتقل شدهاند و کلیه اقدامات فنی و فرآیندی با تایید و نظارت سازمان صورت می گیرند. در قانون توسعه ششم آمده که کلیه کالاهای سلامت محور میبایست در سامانه اصالت و سلامت ثبت شوند در غیراینصورت موضوع جرم است و از آنجا که نقش این سامانه بسیار مهم و حیاتی است، قطعاً امنیت آن برای ما حائز اهمیت می باشد. قراردادتمدید شده تحویل سامانه TTAC ، هنوز تمام نشده و هر چند، سال گذشته شرکت پشتیبان اعلام کرد که آماده است سامانه را واگذار کند اما به دلیل در حال توسعه بودن کار و لزوم انجام تکالیف قانونی در خصوص استقرار کامل سامانه، سازمان غذا و دارو آن را تحویل نگرفت ولی پروتکل تحویل را برنامه ریزی و اجرا کرد و بر این اساس قسمت اعظم امور اجرایی را تحویل گرفت.
فارس: برخی از کارشناسان عنوان می‌کنند که این سامانه به صورت انحصاری به شرکتی خاص واگذار شده است شما این موضوع را تأیید می‌کنید؟
امیری: سوابق و مستندات موجود نشان می‌دهد که در سال 93 فراخوانی به شرکت‌ها داده شده است و طی این فراخوان شرکت‌های مختلف پروپزال خود را برای عقد قرارداد ارائه داده‌اند و پس از بررسی این پروپوزال‌ها توسط سازمان غذا و دارو اجرای سامانه واگذار شده است، مسائل مالی و امنیتی از جمله مباحثی بود که به آن توجه ویژه شده است.
*ثبت تمام کالاهای سلامت‌محور در سامانه «تیتک»
فارس: چه کالاهایی در این سامانه ثبت می‌شوند آیا غذاها هم در این سامانه به ثبت می‌رسند؟
امیری: تمام کالاهای سلامت‌محور اعم از دارو و غذاهای بسته‌بندی شده در این سامانه ثبت می‌شوند.
فارس: ثبت کالا در این سامانه به چه مدت زمانی نیاز دارد؟
امیری: با توجه به اختیاراتی که به مسؤولین فنی داده‌شده دیتا پس از بررسی در این سامانه ثبت می‌شود، بارگذاری دیتای اولیه به مسؤولان فنی مورد تأیید شرکت‌ها محول شده است و هر مسؤول فنی می‌تواند این کار را انجام دهد و پس از طی مراحل قانونی ثبت، شناسه برای کالا صادر می‌شود. معمولاً فرآیند انجام کار در سازمان غذا و دارو با توجه به نوع محصول متفاوت است. اما توجه کنیم که سیستم برای ثبت کالاها هیچ مبلغی دریافت نمی‌کند. سازمان غذا و دارو فقط برای صدور مجوزها هزینه‌ای را بر اساس قانون دریافت کرده و این مبلغ به خزانه دولت واریز می‌شود .با این توصیف زمان انجام کار به مراتب سریعتر و دقیقتر از نظام دستی خواهد بود.
* ابزاری مهم و کلیدی در کشف قاچاق
فارس: سامانه تیتک در پیشگیری از قاچاق چقدر مؤثر عمل کرده است؟
امیری: پاسخ دقیق این سؤال را باید سازمانهای متولی مبارزه با قاچاق ارائه دهند،
این ابزار به بازرسان و کارشناسان سازمان و دانشگاه‌ها کمک قابل توجه‌ای کرده و ابزار مهم و کلیدی در کشف قاچاق است
آنهایی که مشمول این طرح شدهاند به طور کامل قابل ردگیری هستند شناسه اصالت بخشی از روند ردگیری کالاست تا مردم در زمان خرید از اصیل بودن کالا مطلع شوند اما در ثبت نقل و انتقال کالا پخش‌ها و مراکز توزیع نیز برای تکمیل شدن پروسه باید اطلاعات خود را بارگذاری کنند که در حوزه پخش و انتقال که در بیرون از سازمان انجام می‌شود این طرح به طول کامل اجرایی نشده است و باید همکاری لازم بخصوص از سوی شرکت‌های توزیع دارو و داروخانه‌ها انجام شود.
فارس: دلیل اینکه شرکت‌های پخش و داروخانه‌ها اطلاعات خود را به طور کامل در این سامانه ثبت نکرده‌اند چیست؟
امیری: موضوع تجارت، ثبت داده‌ها و آماده نبودن زیرساخت‌ها از جمله این موارد است و باید برای ارتقای زیرساخت‌ها هزینه‌های قابل توجهی صرف شود. اما صرفه نظر از اینکه جنبه‌های اقتصادی مانعی برای انجام این کار شده اند ولی همه دستگاه‌ها برای ردیابی و رهگیری کالاها باید دست به دست هم دهند.
*صرفا داشتن شناسه به معنای اصیل بودن کالا نیست
فارس: چند درصد کالاهای سلامت‌محور وارداتی شناسه اصالت دریافت کرده‌اند و آیا تنها داشتن برچسب اصالت به معنی اصیل بودن کالا است؟
امیری: تقریبا تمام کالاهای سلامت‌محور وارداتی شناسه‌گذاری شدهاند اما صرفا داشتن شناسه به معنای اصیل بودن کالا نیست و خریدار باید از طریق اپلیکیشن، سایت و یا شماره پیامکی استعلام اصالت محصول را پیگیری کند.
صرفا داشتن شناسه به معنای اصیل بودن کالا نیست و خریدار باید از طریق اپلیکیشن، سایت و یا شماره پیامکی استعلام اصالت محصول را پیگیری کند
فارس: آیا ممکن است کالای قاچاق نیز در این سامانه ثبت شود؟
امیری: جهت اخذ مجوز قانونی از صفر تا صد ثبت کالاهای وارداتی در این سامانه صورت می‌گیرد و وقتی محصولی ثبت سفارش می‌شود از واردات تا توزیع آن به صورت شفاف در این سامانه انجام شده و پس از دریافت اظهارنامه از گمرک نیز اجازه واردات به محصولات داده می‌شود و بر این اساس استعلام ترخیص از سازمان غذا و دارو اخذ می‌شود که در این زمان تمام مشخصات کالاهای وارداتی در اختیار گمرک قرار می‌گیرد. به طور مثال زمانی که شرکتی مجوز واردات 10 هزارعدد از کالای خاص را دریافت میکند، اگر به هر طریقی 20 هزارعدد از همان کالا را وارد کند تنها برای 10 هزار قلم شناسه کالا صادر می‌شودو پاسخ استعلام مابقی آنها نیز بیانگر قاچاق بودن محصول خواهد بود.
فارس: در زمان اجرای این طرح با مخالفت سازمانهای خاصی مواجه نشدید؟
امیری: سازمانهای خاص خیر ولی به دلیل اینکه اجرای این طرح با تجارت غیر اصولی برخی ها مغایرت دارد با مقاومت‌هایی مواجه شدیم اما من معتقدم اگر حتی سیستم بد هم داشته باشیم باید کارها به صورت سیستمی پیش رود و نقاط ضعف در طول اجرای کار برطرف شود. در بازه زمانی که تمام کارها به صورت دستی صورت می‌گرفت زمینه جعل و تشکیل چندین پرونده غیر واقعی فراهم بود اما با الکترونیکی شدن خدمات اگر در انجام فرآیند با مشکلی هم مواجه شویم بلافاصله می‌توانیم آن را پیگیری کنیم که این موضوع زمینه شفافیت را فراهم کرده است.
فارس: در زمینه مدیریت و ساماندهی دارو سازمان ، تیتک چه کاری انجام می‌دهد؟
امیری: زیرساخت سامانه تیتک آماده است و اگر اطلاعات به صورت کامل وارد آن شود نظارت شفافی خواهیم داشت،در حال حاضر در خصوص استعلام استحقاق درمان و اصالت دارو طی توافقی با بیمه های مطرح کشور تا کنون بخشی از داروها وارد این توافق شده و قابلیت پیگیری دارند و بخشی نیز به دلیل برخی مشکلات تا کنون وارد نشده‌اند که در این بخش شاهد ابهام در پیگیری آنها هستیم. سامانه تیتک در زمینه داروهایی که تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی و سلامت قرار داشته و استعلام می شوند به خوبی سرویس می‌دهد و بیمه‌ها و داروخانه ها می‌توانند قیمت این داروها را از این سامانه دریافت کنند. همچنین اصالت و تاریخ مصرف داروها نیز از طریق این سامانه قابل استعلام است.
این موضوع باعث شده تا جلوی سوء استفاده گرفته شود به طور مثال اگر تاریخ مصرف دارویی گذشته باشد،داروخانه اجازه ارائه آن به بیمار را ندارد و براین اساس بیمه هزینه آن را پرداخت نمی‌کند که از این طریق میلیاردها ریال صرفه جویی شده و درجلو گیری از فروش داروهای دارای مشکل بسیارموثر است. بدیهی است چنانچه همه داروها شامل استعلام شوند ضمن نظارت دقیق تر بر توزیع، آمار کاملی از چگونگی مصرف داروها در نقاط مختلف کشور بدست خواهد آمد.
*تمام داروهای وارداتی و 50 درصد داروهای تولید داخل شناسه‌گذاری شدهاند
فارس: چند درصد داروها در این سامانه ثبت شدهاند؟
امیری: تمام داروهای خارجی و داخلی در این سامانه ثبت شده اند. تقریبا تمام داروهای وارداتی و 50 درصد داروهای تولید داخل شناسه‌گذاری شده و قابلیت استعلام و پیگیری را دارند که با فراهم شدن زیرساخت‌ها امیدواریم هر چه زودتر مابقی تولید کنندگان نیز شناسه اصالت را تهیه و بر روی بسته بندی درج کنند. لازم به ذکر است تمهیدات لازم برای پوشش کامل شناسه گذاری دارو های تولید داخل توسط اداره کل مربوطه فراهم شده است.
فارس: آیا این سامانه در مناطق آزاد تجاری فعالیت می‌کنند؟
امیری: مناطق آزاد تجاری تابع قوانین خاص خود هستند و ما اعلام کرده‌ایم که آماده‌ایم در این مناطق نیز خدمت ارائه دهیم از نظر زیرساختی هیچ مشکلی در این زمینه وجود ندارد اما از نظر اجرایی مسؤولان مناطق آزاد باید آمادگی خود را اعلام کنند.
فارس: آیا تمام محصولاتی که در فروشگاه‌های سطح شهر که دارای برچسب اصالت نیستند قاچاق به شمار می‌روند؟
امیری: بله، لذا لازم است مصرف‌کنندگان دقت لازم را در زمان گرفتن استعلام به کار گیرند. متأسفانه افراد سودجو در مواقعی اقدام به نصب برچسب تقلبی و شماره پیامک تقلبی می‌کنند. که این امر توجه ناظرین و بخصوص مردم را طلب میکند.لازم به ذکر است پاسخ استعلام اصالت که بیانگر تکراری بودن آن از دستگاههای مختلف میباشدنیز تقلبی و یا قاچاق است به عبارت رو شنتر اصالت آن محصول مورد تردید است.
آن دسته از محصولات سلامت محور وارداتی که فاقد برچسب اصالت و یا برچسب تقلبی دارند قاچاق بوده و آنهایی که در زمان استعلام پاسخی به مشتری نمی‌دهند قاچاق هستند
فارس: برای استعلام پیامکی مصرف‌کنندگان با چه شماره‌ای می‌توانند ارتباط برقرار کنند؟
امیری: شماره 20008822 سامانه پیامکی استعلام کالاهای سلامت‌محور است همچنین افراد می‌توانند از اپلیکیشن و سایت TTAC برای استعلام اصالت کالاهای سلامت‌محور استفاده کنند. همچنین این اپلیکیشن قادر است در خصوص آن‌دسته از داروهاییکه شامل استعلام بیمه‌ها هستند آخرین داروخانه‌ای که دارویی را به فروش رسانده به مخاطب اعلام کند. اجرای این طرح اگر به جامعیت برسد و همه داروها را شامل شود می‌توان سرعت دسترسی به داروها را نیز افزایش داد.
فارس: چرا در مواقعی اعلام استعلام بر این سامانه طولانی است؟
امیری: در مواقعی به دلیل ضعیف بودن زیرساخت‌ها در شهرهای مختلف و همچنین حجم ترافیک خطوط تلفن همراه استعلام این کالاها زمان‌بر است و همچنین سرعت اینترنت نیز می‌تواند به این موضوع دامن بزند اما نکته حائز اهمیت اینجاست که ما به محض دریافت استعلام پاسخ را به مخاطب ارائه می‌دهیم. در واقع انجام اینکار در سیستم در کسری از ثانیه انجام می شود.
*میزان استعلام‌های مردم از این سامانه رضایت‌بخش نیست
فارس: آیا شرکت‌های تأمین‌کننده می‌تواند در راستای بازپرداخت مطالبات از این سامانه استفاده کنند؟
امیری: خیر، سامانه‌های دیگر در وزارت بهداشت برای ارائه این خدمات در نظر گرفته شده است.
فارس: آیا در این سامانه آمار مسمومیت‌های دارویی و مصرف داروهای قاچاق گزارش می‌شود؟
امیری: تا کنون گزارش این موارد در این سامانه ثبت نشده است و در قرارداد هم نبوده اما امیدواریم در آینده بتوانیم قابلیت‌های این سامانه را افزایش دهیم، این گزارش‌ها در سایر سامانه‌های اقماری ثبت می‌شوند و در حال ارتقا هستند.
فارس: چند درصد مردم از این سامانه استفاده می‌کنند؟
امیری: میزان استعلام‌هایی که مردم از این سامانه می‌گیرند رضایت‌بخش نیست، علی‌رقم اینکه دانشگاه‌های کشور در این خصوص اطلاع رسانی می‌کنند اما فرهنگ‌سازی کافی نیست و باید تمام سازمان‌ها در این زمینه فعالیت کنند تا هیچ‌کس از این محصولات بدون استعلام استفاده نکند.
سلامت مردم بسیار مهم است و بهتر است صدا و سیما نیز برای دریافت هزینه فرهنگ‌سازی در این زمینه مبلغی را درنظر نگیرد، فرهنگ‌سازی در این خصوص نیازمند کار ممتد است تا استعلام گرفتن محصولات برای مردم حائز اهمیت باشد. افرادی که به دنبال شفافیت هستند باید در این زمینه بیشتر فعالیت کنند.
فارس: رسیدگی به تخلفات چقدر طول می‌کشد؟
امیری: مردم می‌توانند از طریق اپلیکیشن تخلفات را گزارش دهند، به محض رسیدن گزارش به دست سازمان غذا و دارو کارشناسان موضوع را بررسی می‌کنند و موضوع به بازرسان مناطق اطلاع‌رسانی می‌شود و ظرف ۴۸ ساعت (در خصوص داروها ) به درخواست‌ها رسیدگی می‌شود. البته با توجه به گستردگی کار سازمان باید ساز و کار اجرای این کار را داشته باشد و در صورت ناقص بودن زیرساخت طرح به خوبی اجرایی نخواهد شد.
*نحوه رسیدگی به تخلفات
فارس: تخلفات چگونه رسیدگی می‌شود؟
امیری: تخلفات از طریق سامانه به بازرسان اطلاع‌رسانی شده و از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز رسیدگی صورت می‌گیرد.
فارس: آیا با استفاده از این سامانه می‌توان از وضعیت موجودی داروهای کمیاب در داروخانه مطلع شد؟
امیری: بله، بخشی از اپلیکیشن مختص همین کار طراحی شده است و بیماران می‌توانند آدرس نزدیک‌ترین داروخانه(بر اساس زمان و مکان) فروشنده داروی کمیاب را مشاهده کنند. البته همانطور که عرض کردم فقط در خصوص داروهای مشمول استعلام بیمه ها این امر صدق می کند.بدیهی است با افزایش کل داروها به طرح استعلام، نتیجه جستجو کاملتر می‌شود.
انتهای پیام/
