گروه سیاسی پایگاه خبری خبرآنی- 18 اردیبهشت ماه سال جاری، حسن روحانی رئیس جمهور در جلسه هیات دولت -یک سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته ای- با استناد به بندهای 26 و 36 برجام، گام عملی ایران در جهت کاهش تعهدات خود را با هدف فشار به طرف های دیگر برای عمل به تعهداتشان اعلام کرد.
این اعلام دولت جمهوری اسلامی ایران اگرچه شاید دیر ولی یک گام مهم و عملی در جهت یادآوری به طرف های دیگر -خصوصا اروپایی‌ها- بود که باید به تعهدات خود در قبال توافق پایبند باشند.
طبق اعلام حسن روحانی، جمهوری اسلامی ایران از فروش مازاد بر 300 کیلوگرم مواد غنی شده (که در قبال آن کیک زرد دریافت می کرد) و نیز فروش مازاد 130 تن آب سنگین خود، خودداری می‌کند.
این توقف در فروش، طی یک اولتیماتوم 60 روزه به طرف اروپایی اعلام شد تا آنها به انجام وظایف و جبران خسارات ناشی از خروج آمریکا از برجام متعهد شوند؛ اولتیماتومی که البته در همان روز اول از سوی اتحادیه اروپا رد شد.
ایران با اتخاذ این تصمیم، دو راه پیش روی 5 کشور مقابل در برجام قرار داد: یا به تعهدات خود برخواهند گشت و شروط ایران مانند بازگشت فروش نفت به دوران قبل از تحریم و عادی شدن تراکنش‌های پولی و بانکی بین‌المللی را محقق خواهند کرد که در این صورت ایران نیز شرایط را به قبل از 18 اردیبهشت 98 برخواهد گرداند و یا در غیر این صورت، گام دوم در جهت کاهش بیشتر تعهدات ایران برداشته خواهد شد که شامل عبور از سطح غنی سازی3.67 (بر مبنای تعهدات برجام) و نیز تصمیم گیری ایران برای بازگرداندن رآکتورآب سنگین اراک به وضعیت پیش از برجام خواهد بود.
اکنون درحالی که تنها 10 روز تا پایان ضرب الاجل ایران به طرف اروپایی باقی مانده، به نظر می رسد آنها همچنان نه تنها اراده‌ای برای اجرای تعهدات خود ندارند، بلکه سعی می کنند با اقدامات ناچیز و غیرموثری مانند راه اندازی اینستکس (INSTEX )، ایران را به عملکرد خود خوشبین کنند.
اینستکس یک ساز و کار مالی اروپایی (spv) با ایران برای ادامه مبادلات تجاری است که این کانال مالی در بهمن ماه سال 97 با نام INSTEX در فرانسه ثبت شد.
در این ساز و کار، مبادلات با یورو انجام میشود اما نکته قابل تامل این است که در این ساز و کار قرار نیست ایران پولی دریافت کند، بلکه در مقابل تعهدات طرفهای اروپایی، برخی اقلام به ایران داده خواهد شد. مسئله مهمتر این است که عملاً اینستکس هیچ کاری علیه تحریم‌های آمریکا انجام نمی‌دهد بلکه آنچنان که سفیر آلمان در ایران نیز چندی پیش در گفتگو با خبرآنی تاکید کرد، اینستکس تحریم‌های آمریکا را به رسمیت می‌شناسد!
وعده اروپایی ها درخصوص راه اندازی این کانال مالی تا چند ماه پس از ثبت آن نیز اجرایی نشد و همزمان، بر اساس آنچه بلومبرگ گزارش کرد، «سگال مندلگر» معاون وزارت خزانه‌‌داری امریکا نیز در نامه‌ای که در روز هفتم می (17 اردیبهشت) به مقامات اروپایی نوشت، هشدار داد که ساز و کار مالی اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران (اینستکس) و همه اشخاصی که به نوعی با آن در ارتباطند، در صورت عملیاتی شدن این کانال مالی با خطر محرومیت از دسترسی به نظام مالی آمریکا مواجه خواهند شد.
به نظر می‌رسد اروپایی ها در تلاش هستند، تا بجای برآورده کردن خواسته‌های اصلی ایران در انجام تعهدات خود و جبران خسارت ناشی از خروج امریکا، اقداماتی نظیر راه اندازی و عملیاتی کردن اینستکس را به عنوان یک اقدام عملی نشان دهند تا ایران از مسیر ضرب الاجل خود برگردد
اینها همه درحالیست که «هلگا اشمید» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و دبیرکل سرویس اقدام خارجی این اتحادیه روز جمعه (دیروز) در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین اتریش با انتشار پیامی در حساب کاربری رسمی خود در توئیتر اعلام کرد که ساز و کار مالی موسوم به اینستکس برای تسهیل مبادلات تجاری بین اروپا و ایران عملیاتی شده است.
به نظر می‌رسد اروپایی ها در تلاش هستند، تا بجای برآورده کردن خواسته‌های اصلی ایران در انجام تعهدات خود و جبران خسارت ناشی از خروج امریکا، اقداماتی نظیر راه اندازی و عملیاتی کردن اینستکس را به عنوان یک اقدام عملی نشان دهند تا ایران از مسیر ضرب الاجل خود برگردد؛ اقداماتی که «عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه کشورمان نیز آن را ناکافی دانسته و روز گذشته در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین اعلام کرد اگرچه سه کشور اروپایی اقداماتی را در مورد اینستکس انجام داده‌اند اما این اقدامات هنوز با خواسته‌های ایران فاصله زیادی دارد.
حال جای این نگرانی وجود دارد که عده ای در داخل و خصوصا در دولت این اقدام نیم بند اروپایی ها درخصوص اینستکس را به مثابه دستاوردی بزرگ به خورد ملت داده و با این بهانه از پیگری ضرب الاجل داده شده منصرف شوند.
این نگرانی وقتی جدی تر میشود که علی رغم وعده سازمان انرژی اتمی، که قرار بود در روز 6 تیر (دو روز قبل) ایران از سقف 300کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده عبور کند، ولی این اتفاق هنوز نیفتاده و یا دست‌کم دولت ایران از اعلام آن خودداری کرده است تا نشانه‌ای از ملایمت را به اروپا اعلام کند.
این یک امر اثبات شده است که ایستادگی دربرابر طرف زورگوی خارجی، آنها را تا حدودی به انجام تعهداتشان پایبند می‌کند که همین ضرب الاجل اخیر به اروپایی ها یک نمونه کوچک آن است.
یادمان نرفته که آمریکایی ها که تا همین چند ماه قبل حرف از تهدید نظامی می زدند و گزینه حمله نظامی به ایران را روی میز داشتند، چطور در برابر اقدامات قاطع و صریح ایران نه تنها کوتاه آمدند بلکه دست به دامن واسطه های خود برای جلب نظر جمهوری اسلامی شدند.
هنوز چند روزی از انهدام پهپاد پیشرفته آمریکایی نمی گذرد. آمریکایی‌ها اگرچه پس از دریافت این ضربه، در ظاهر ژست تهدید گرفته و اعلام کردند که آماده حمله به ایران هستند، ولی نهایتا از همه ادعاهای خود پا پس کشیدند و نه تنها مدعی شدند که ترامپ دستور توقف حمله را صادر کرده، بلکه رئیس جمهور آمریکا در مقابل دوربین های تلویزیونی با اتخاذ مواضع منفعلانه، حتی از ایران بابت خویشتنداری و عدم اصابت هواپیمای با سرنشین آمریکایی قدردانی کرد.
با این تفاسیر باید این هشدار را به مقامات دولتی و تصمیم گیران سیاست خارجی داد که مبادا فریب آب‌نبات چوبی اینستکس را بخورند و از خواسته های خود در برابر این اقدام نیم بند اروپایی ها کوتاه بیایند که در این صورت، بزرگترین ضربه را در حالی که در میانه یک صحنه نبرد سخت و در حال نزدیک شدن به خواسته های خود هستیم، به این روند وارد خواهند کرد.
موارد از این دست زیاد است و البته مصادیق دیگری را هم می‌توان ذکر کرد که چطور دشمنان جمهوری اسلامی دربرابر وادادگی مسئولان و اتخاذ تصمیمات منفعلانه، جری شدند و نه تنها به تعهدات خود پایبند نبودند بلکه 180 درجه خلاف آن را هم عمل کردند که خروج یکجانبه آمریکا از برجام یک نمونه عینی آن است.
با این تفاسیر باید این هشدار را به مقامات دولتی و تصمیم گیران سیاست خارجی داد که مبادا فریب آب‌نبات چوبی اینستکس را بخورند و از خواسته های خود در برابر این اقدام نیم بند اروپایی ها کوتاه بیایند که در این صورت، بزرگترین ضربه را در حالی که در میانه یک صحنه نبرد سخت و در حال نزدیک شدن به خواسته های خود هستیم، به این روند وارد خواهند کرد.
اینستکس حتی اگر به صورت تمام و کمال اجرایی شده و کارشکنی‌های آمریکا نیز موثر واقع نشود، حتی بخش قابل توجهی از خواسته‌های ما در لغو تحریم‌ها و ساز و کار انتقال پول را برآورده نخواهد کرد.
بنابراین اگرچه اروپایی ها باید همه توان خود را برای راه اندازی این کانال مالی بکار بگیرند، ولی باید صریح و شفاف به آنها اعلام شود که مطالبات ایران محدود به راه اندازی اینستکس نیست. آنها باید تمامی خواسته‌های جمهوری اسلامی را برآورده کنند؛ خواسته‌هایی که یک بار با امضای سند برجام به آن متعهد شده‌اند. و در غیر اینصورت ایران بر اساس همین استراتژی دو ماه اخیر خود که بهره‌گیری از حقوق برجامی‌اش برای متعهد کردن طرفهای دیگر به اجرای تعهداتشان است عمل خواهد کرد.
انتهای پیام/
