یک کارشناس رسانه گفت: اگر رسانه‌ها کار نظارتی خود را به درستی انجام ندهند، مردم با تکنولوژی‌های مختلف امروزی بر کار رسانه نظارت و از آن انتقاد می‌کنند.
به گزارش خبرنگار حوزه دولت گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، دوشنبه ۱۰ دی‌ماه سال جاری، حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهور در جمع وزیر و مدیران وزارت نیرو، ضمن بیان محاسن و اثرات برجام گفت: دلیل اینکه اقدامات دولت بیان نمی‌شود این است که رسانه‌ها آنها را عنوان نمی‌کنند؛ برای مثال گاهی صدا و سیمای ما تصور می‌کند که تعریف از دولت، مکروه است در حالی که تعریف از دولت مستحب و یا واجب است.
رئیس جمهور در حالی معتقد به عدم انتشار محاسن برجام توسط رسانه‌ها خصوصا صدا و سیماست که برخی از کارشناسان و مردم رسانه‌ها را به جانبداری از دولت متهم می‌کنند.
در همین رابطه اکبر نصراللهی کارشناس رسانه و مدیر دانشکده ارتباطات و رسانه دانشگاه آزاد تهران مرکز در گفتوگو با خبرنگار حوزه دولت گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، معتقد است همه قوا و نهاد‌های مختلف ناگزیر هستند که با رسانه‌ها ارتباط داشته باشند؛ از سوی دیگر رسانه‌ها هم موظف هستند خدمات و اقدامات مثبت و منفی بخش‌های مختلف، شامل قوه مجریه، قوه مقننه، قوه قضاییه و بخش‌های دولتی و غیر دولتی را منصفانه اطلاع رسانی کنند.
باشگاه خبرنگاران جوان: تعامل رسانه‌ها با مسئولان قوای مختلف از جمله قوه مجریه چگونه باید باشد؟
نصراللهی: در چند وقت اخیر، رسانه‌ها از جمله صدا و سیما مورد نقد دولت قرار گرفتند، اما باید دانست که انتقاد دولت فقط بر رسانه ملی نیست بلکه بر همه رسانه‌ها این نقد وارد است، اساسا هر رسانه‌ای که واقعیت را نشان می‌دهد در معرض دید عموم مردم بوده و نقد هم می‌شود. از سوی دیگر رسانه‌ها نقش زیادی در رابطه مردم و حاکمیت ایفا می‌کنند؛ به همین دلیل تعامل و ارتباط قوای مختلف از جمله قوه مجریه با رسانه‌ها گریزناپذیر است.
قوای مختلف از جمله قوه مجریه برای انعکاس خدمات و برنامه‌های دولت، جلب مشارکت مردم، بیان تعهدات خود بر اساس سند چشم‌انداز و یا برنامه‌های ۵ ساله نیازمند انعکاس اخبار خود از سوی رسانه‌ها هستند. این حق دولت است که از ابزار‌های رسانه‌ای به ویژه از رسانه ملی، در بُعد محلی، ملی و بین‌المللی استفاده کند.
برای مثال برجام یکی از برنامه‌های وزارت امور خارجه و دولت در بُعد بین‌المللی است، در این‌باره دولت حق دارد که از ابزار‌های رسانه‌ای این نظام برای روشن کردن برخی از شبهات و مشکلات برجام در بُعد بین‌المللی استفاده و برای مردم شفاف سازی کند. این طبیعی است که دولتمردان، قانون گذاران و سایر بخش‌های نظام و حتی بخش‌های خصوصی برای پیشبرد اهداف خود، تبلیغ خدمات و همچنین نشان دادن طرح‌ها وبرنامه‌های آینده کشور از ابزار‌های رسانه‌ای استفاده کنند. اگر مردم این موضوعات دولت را ندانند ممکن است مخالف برنامه مهم حاکمیت یا غیر حاکمیتی باشند، افراد دولتی از طریق رسانه می‌توانند برنامه‌های آینده کشور را تبیین و مردم را از این فعالیت‌ها آگاه کنند. همچنین از طریق رسانه می‌توان مشارکت آنها را هم جلب کرد.
اطلاع رسانی و نظارت دو وظیفه مهم و تعطیل نشدنی رسانه‌ها است
نصراللهی: از طرف دیگر رسانه‌ها برای ادامه حیات موثر و ایفای وظایف ذاتی خود از ارتباط با بخش‌های دولتی و غیر دولتی و حاکمیتی و غیر حاکمیتی بی نیاز نیستند و نباید خود را محروم کنند. رسانه‌ها مسئول انتشار اخبار از سوی دولت به مردم هستند. اطلاع رسانی و نظارت دو وظیفه مهم و تعطیل نشدنی رسانه‌ها است. رسانه‌ها موظف هستند خدمات و اقدامات مثبت و منفی بخش‌های مختلف، شامل قوه مجریه، قوه مقننه، قوه قضاییه و بخش‌های دولتی و غیر دولتی را منصفانه اطلاع رسانی کنند.
رسانه‌ها در کنار نقش اطلاع رسانی، به موازات نظارت بخش‌های رسمی کشوری، دارای نقش نظارتی هم هستند. نقش نظارت آن‌قدر مهم و چند لایه است که اگر بخش‌های نظارتی کشور مانند سازمان بازرسی کشور و یا دیوان محاسبات، وظایف خود را به هر دلیل به درستی انجام ندهند، رسانه‌ها به نمایندگی از مردم بر این دستگاه‌ها نظارت خواهند داشت. البته با تکنولوژی‌های جدید ارتباطی، بخش نظارتی رسانه‌ها بسیار پر رنگ شده است، همچنین اگر رسانه‌ها کار نظارتی خود را به درستی انجام ندهند، مردم با تکنولوژی‌های مختلف امروزی بر کار رسانه نظارت و بر رسانه انتقاد می‌کنند. مطالبه مقام معظم رهبری، پژوهشگران و بخش‌های مختلف مردمی این است که رسانه ملی این نقش‌ها را هر چه بیشتر و منصفانه ایفا کند و تحت تاثیر هیچ جریانی قرار نگیرد.
باشگاه خبرنگاران جوان: اشاره کردید که صدا و سیما موظف است تمامی اقدامات دولت را پوشش دهد، برخی‌ها همین موضوع را عامل جانبداری صدا و سیما از دولت می‌دانند. صدا و سیما چه‌طور می‌تواند این مطلب را برای مردم تشریح کند؟ از سوی دیگر آیا اینکه دولت انتظار دارد نقد‌ها و عملکرد نامطلوبش از رسانه ملی منعکس نشود انتظار درستی است؟
نصراللهی: یکی از اتهاماتی که به رسانه ملی وارد می‌شود، این است که صدا و سیما به عنوان سخنگو و روابط عمومی دولت و برخی از بخش‌ها تلقی شده و وظیفه اساسی خود را به خوبی انجام نمی‌دهد، رسانه ملی باید در پاسخ به این انتقاد‌ها، تمامی موانع و مشکلات خود را عنوان کند. متاسفانه در حال حاضر به دلایلی اعم از وجود قوانین بازدارنده، فشار‌های برون رسانه‌ای و گاهی حرفهای عمل نکردن رسانه ملی، تعامل بین رسانه‌ها از جمله صدا و سیما با مسئولان قوا و بخش‌های مختلف حاکمیتی و غیر حاکمیتی طبیعی و به درستی انجام نمی‌شود و این عمل منطبق بر منافع ملی نیست.
مسئولان، رویکرد حمایتی صد در صدی رسانه‌ها را می‌خواهند، یعنی رسانه‌ها تنها کار‌های مثبت آنها، وعده‌های داده شده، حرفهای دولت را به صورت یک‌طرفه منتشر کنند و اشکالات دولت، حرفهای منتقدان و مخالفان را منعکس نکنند. رسانه‌ها اخبار را غیر متوازن، شخصیت مدار و رویداد مدار منعکس می‌کنند، غیر متوازن به این معنی که بیشتر اخبار دولت را پوشش می‌دهد، در صورتی که کشور قوای مختلفی دارد. رسانه‌ها می‌توانند انتقادات دولت را به گونه‌ای مطرح کنند تا مردم و دولتمردان و تمامی قوا این اشکالات و انتقادات وارده را به خوبی متوجه شوند و بدانند که این انتقادات نگاه اصلاحی دارد و به نفع دولت است.
باشگاه خبرنگاران جوان: آیا رسانه ملی وابسته به دولت است؟
نصراللهی: ما در هیچ کجای دنیا رسانه مستقل نداریم. رسانه ملی هم باید بلندگوی حاکمیت باشد، البته در جمهوری اسلامی حاکمیت جدای از مردم نیست، اما به طور کلی در همه جای دنیا بی‌طرفی یک شعار است و هیچ رسانه‌ای در دنیا بی‌طرف نیست. نشان دادن یک چهره بی‌طرف از خود تنها تاکتیکی از سوی رسانه‌ها برای اثرگذاری اخبار بر روی مخاطب است. جنسیت افراد حاضر در رسانه‌ها با ترکیب مردانه و یا زنانه، ایدئولوژی و ملیت رسانه مورد نظر، تحصیلات، ملیت و جهت‌گیری افراد شاغل در مجموعه باعث می‌شود تا رسانه‌ها جهت‌گیری داشته باشد، بنابر این باید بپذیریم که رسانه‌ها حتی اگر اراده کنند هم نمی‌توانند بی طرف مطلق باشند.
بیشتر بخوانید: صدا و سیما در پوشش اخبار دولت کم نگذاشته است
جهت‌گیری رسانه‌ها باید در جهت منافع ملی باشد
باشگاه خبرنگاران جوان: آیا بودجه‌ای که دولت به صدا و سیما تخصیص می‌دهد عاملی می‌شود که دولت از صدا و سیما انتظار داشته باشد مطابق سلیقه او عمل کند؟ آیا واقعا بودجه‌ای که رسانه ملی دریافت می‌کند، بر فعالیت‌های این رسانه درباره نشر اخبار دولت تاثیر گذار است؟
نصراللهی: جهت‌گیری و گرایش رسانه ملی و هر رسانه دیگر باید در جهت نظام جمهوری اسلامی، منافع ملی و امنیت ملی باشد؛ رسانه‌ها باید بدانند که در صورت به خطر افتادن منافع ملی، نظام و امنیت ملی، منافع احزاب، قوا و گروه‌های دیگر، را ترجیح ندهد. رسانه ملی باید به عنوان مهمترین سرمایه نظام سعی کند به گونه‌ای ساختار خود را تغییر دهد و تعامل خود را با بخش‌ها برقرار و اقتصاد رسانه‌ای خود را سر و سامان دهد، که اگر بخشی مثل دولت اراده کند که با ابزار بودجه، گرایش ملی و حاکمیتی را در رسانه ملی کم کند، رسانه تحت تاثیر این موضوع قرار نگیرد.
رسانه ملی باید به گونه‌ای باشد که منافع و امنیت ملی را سرلوحه کار خود قرار دهد و کمتر تحت تاثیر فشار‌های بودجه‌ای و غیر بودجه‌ای قرار بگیرد؛ طرف دیگر کلیت نظام هم باید به گونه‌ای حرکت کند که رسانه را برای تمامی قوا بخواهد.
اکنون صدا و سیما به لحاظ اقتصاد رسانه، وابسته به تبلیغات بسیار زیاد و بحث بودجه است. این سازمان باید سعی کند تا استقلال اقتصادی داشته باشد، و حتی اگر بودجه‌ای از حاکمیت می‌گیرد، به گونه‌ای نباشد که این بودجه در اختیار یک بخشی قرار بگیرد، تا بتواند به دلایل سیاسی محدودیت‌های بودجه‌ای را اعمال کند. رسانه باید سعی کند از بین راهبرد‌های مختلفی که در تولید و انتشار اخبار وجود دارد اعم از انکار، سکوت، کوچک‌نمایی، واقع‌نمایی، بزرگ‌نمایی استفاده کند و سعی کند راهبرد خود را با واقع‌نمایی پیش بگیرد.
دولت پیشانی حاکمیت است
باشگاه خبرنگاران جوان: آیا اقدامات شاخصی از سوی دولت انجام شده است که صداوسیما آنها را پوشش خبری نداده باشد؟
نصراللهی: آمار‌ها و تحقیقات زیادی در سال‌های مختلف از جمله سال ۹۴، نشان می‌دهد که اخباری که از سوی صدا و سیما در مورد قوای مختلف منتشر شده است، متوازن نبوده است یعنی اینکه حجم زیادی از اخباری که منتشر شده است مربوط به دولت بوده است. البته این تا حدودی طبیعی است، به دلیل اینکه دولت بیشترین کار اجرایی را انجام می‌دهد و به نوعی پیشانی حاکمیت است، به همین دلیل منطقی است که سهم دولت از رسانه از قوای دیگر بیشتر باشد.
سهم دولت از اخبار صدا و سیما کم نیست
نصراللهی: آمار‌های ما حاکی از آن است که حدود ۷۵ درصد از اخبار منتشر شده از سوی صدا و سیما در سال ۹۴، مربوط به قوه مجریه است، این درحالی است که سهم دو قوه دیگر یعنی قوه مقننه و قضاییه در همان سال، هر یک به ترتیب ۶/ ۱۵ و ۴/ ۹ درصد است. همچنین در آمار سال‌های قبل هم حدود ۷۹ درصد اخبار منتشر شده مربوط به قوه مجریه، ۱۳ درصد مربوط به قوه مقننه، و ۸ درصد مربوط به قوه قضاییه بوده است. با اعتنا بر این آمار، برخلاف آنچه که دولت ادعا می‌کند، سهم او در نشر اخبار صدا و سیما و دیگر رسانه‌ها کم نیست.
البته شاید حرف مسئولین دولت این باشد که رسانه‌ها تنها اخبار منفی دولت را منتشر می‌کنند، که آمار‌های دیگر این موضوع را رد می‌کند. آمار‌ها نشان می‌دهد که تنها ۱ درصد اخبار منتشر شده از سوی رسانه‌ها و صدا و سیما، اخبار انتقادی از قوه مجریه بوده و بقیه اخبار، خبرهای مثبت و یا خبر‌هایی بوده است که جهت‌گیری خاصی در مورد اقدامات دولت ندارد؛ همچنین ۷۸ درصد اخبار در مورد قوه مجریه، ۸۳ درصد اخبار در مورد قوه مقننه و ۸۶ درصد اخبار مربوط به قوه قضاییه هم از اخباری بودند که هیچ جهت‌گیری خاصی در مورد اقدامات دولت نداشتند.
بیان انتقادات می‌تواند در حل مشکلات کشور موثر باشد
رسانه موظف است که اخبار و اشکالات تمامی قوا را منعکس کند؛ البته انتقاد کردن به معنای چوب لای چرخ گذاشتن قوای مختلف نیست، قوای مختلف، دولتمردان و بخش‌های مختلف حاکمیتی باید نوع رویکرد و راهبرد خود با رسانه‌ها را تغییر بدهند؛ آنها نباید رسانه را مقابل خود ببیند؛ قطعا انتقاد‌ها از جانب رسانه و کارشناسان مختلف می‌تواند در حل مشکلات کمک به سزایی کند.
دولت فقط رئیس جمهور و وزرا نیست
نصراللهی: شخصیت محور بودن رسانه ملی، یکی از نقایص این سازمان است. یافته‌های یکی از تحقیقات نشان می‌دهد که ۵۶ درصد اخبار مربوط به قوه قضاییه، ۵۴ درصد اخبار مربوط به قوه مجریه و ۳۵ درصد اخبار مربوط به قوه مقننه شخصیت محور هستند. این اشکال به رسانه ملی وارد است، که چرا بیش از نیمی از اخبار مربوط به قوه مجریه خبرهای رئیس جمهور، معاونان و وزرا باشد. دولت فقط رئیس جمهور و وزرا نیست و مدیران کلی، استانداران، مدیران سطوح دیگر را شامل می‌شود.
البته حتما در کار رسانه‌ای مشکلات و موانعی وجود دارد و صدا و سیما باید با این موانع بجنگد تا وظیفه خود را انجام دهد؛ اخبار ایران فقط پایتخت نیست و صدا و سیما باید بتواند چتر خود را برای دریافت و انتشار اخبار در سراسر کشور پهن کند، و اخبار تمامی مشاغل را از سراسر کشور منتشر کند.
صدا و سیما فکر نکند که انتقاداتش از سوی دولت و مردم قابل حذف است، اتفاقا این انتقادات نشان دهنده آن است که صدا و سیما به دولت اهمیت می‌دهد. صدا و سیما باید کار خود را منطقی و درست و متناسب با منافع ملی انجام دهد. مهمترین ابزار حاکمیت بر مردم، رسانه ملی است. دیگر رسانه به صورت انحصاری در اختیار صدا و سیما نیست و در آرایش جدید رسانه‌ای رقبای زیادی دارد. اکنون هر کسی می‌تواند یک وسیله ارتباط جمعی شخصی داشته باشد، منظور آن است که شما می‌توانید یک کانال و یک صفحه در فضای مجازی داشته باشید بنابراین منابع خبری مردم صرفاً صدا و سیما نیست.
باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به تحریم‌های اخیر تقابل غرب با ایران و تلاش‌های رسانه‌های معاند در جهت تشویش اذهان عمومی بهترین شکل تأثیرگذاری بر افکار عمومی کشور چگونه است؟
نصراللهی: به فرموده مقام معظم رهبری ما باید دولت‌ها را حمایت کنیم و دولت را از حاکمیت و از ملت بدانیم. صدا وسیما باید در کنار نشر خدمات دولت و اشکالات، راهکار‌هایی در خصوص رفع این مشکلات بیان کند و دولت هم باید پذیرای این نقد و مشکلات باشد. باید آستانه تحمل مسئولان بالا رود و رسانه را به رسمیت بشناسد و به رسانه‌ها در کشف اشکالات بخش‌های خود کمک کنند.
امروز دولتمردان، کنشگران سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بدون رسانه هیچ کاری نمی‌توانند انجام دهند و حتماً باید از تمام ظرفیت رسانه‌ها از جمله رسانه ملی استفاده کنند، این‌طور نباشد که رسانه را محدود کنند و به آن اَنگ بزنند، از طرف دیگر هم رسانه‌ها باید بدانند که اگر اخبار منتشر شده راه حل محور نباشد، به نظام و مردم ضربه زده و ناامیدی را در دولت تزریق می‌کنند.
از اوایل انقلاب شاهد تحریم‌های آمریکا بودیم/ هدف از تحریم‌ها ضربه به ملت ایران است
باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به تحریم‌های اخیر تقابل غرب با ایران و تلاش‌های رسانه‌های معاند در جهت تشویش اذهان عمومی به بهترین شکل تأثیرگذاری بر افکار عمومی کشور چگونه است؟
نصراللهی: در بحث تحریم‌ها صدا و سیما باید به گونه‌ای برای مردم شفاف‌سازی کند که این تحریم‌ها تنها برای دولت فعلی نیست و ما از اوایل انقلاب شاهد این تحریم‌ها از سوی آمریکا بوده‌ایم، این نکته به مردم گفته شود که ما بدترین تحریم‌ها را پشت سر گذاشته‌ایم. ملت باید بداند هدف تحریم‌ها حاکمیت نیست، بلکه هدف اصلی مردم هستند؛ بنابراین در بحث تحریم‌ها رسانه‌ها باید به گونه‌ای در این شرایط عمل کنند که مردم ناامید نشوند. در این خصوص ابتدا باید همه رسانه‌ها از آگاهی کافی در مورد تحریم‌ها برخوردار باشند، و در قدم بعد مردم را از این جریانات آگاه کنند. آگاه شدن و آگاه کردن باید راهبرد رسانه‌ها باشد. مردم باید از نوع و میزان گستردگی تحریم‌ها، دلایل و اهداف تحریم کننده‌ها در نهایت از وظایف حرفهای، ملی و انسانی رسانه‌ها آگاه باشند.
باشگاه خبرنگاران جوان: اشاره کردید که هدف از تحریم‌ها ضربه زدن به ملت ایران است؛ به نظر شما چرا آمریکا مردم را هدف قرار داده است؟
نصراللهی: به دلیل آن که مردم همراه نظام و انقلاب بوده و بر باور‌های خود وفادار هستند، تحریم‌کنندگان می‌خواهند با فشار بر مردم، آنها را وادار به تغییر اعتقادات و دست کشی از همراهی با نظام جمهوری اسلامی کنند؛ بنابراین رسانه‌ها در زمان تحریم وظیفه بسیار سنگینی دارند.
باید سهم تحریم و سهم بی‌تدبیری‌ها را در ایجاد مشکلات جاری مشخص کنیم
نصراللهی: رسانه‌ها باید مردم را نسبت به شرایط و ظرفیت‌های کشور آشنا کنند تا مردم نگاهب واقع بینانه به شرایط کشور داشته باشند؛ در این میان هم اگر مسئولان توانایی پاسخگویی به انتظارات مردم را نداشته باشند، دشمن به هدف خود رسیده و کشور دچار بحران می‌شود. مهمترین نکته این است که باید سهم تحریم و سهم بی‌تدبیری‌ها و سوءاستفاده برخی افراد را در مشکلات جاری مشخص کنیم؛ به دلیل آن‌که برخی مواقع به اسم تحریم، سوءتدبیری‌ها پنهان می‌ماند. بخشی از مشکلات کشور مربوط به تحریم است، اما بخش اعظم مشکلات امروزی مربوط به بی‌تدبیری، فساد و رانت‌خواری بوده و ناشی از نادیده گرفتن چشم‌انداز و اقتصاد مقاومتی است.
دولتمردان و بخش‌های مختلف نظام باید از ظرفیت‌های بین‌المللی رسانه‌ها استفاده کنند تا اثر ظالمانه تحریم‌ها برای افکار عمومی دنیا تبیین شده و قوانین و مقرراتی که مغایر با این تحریم‌هاست، اطلاع‌رسانی و افشا شود. رسانه باید این موضوع را که آمریکا و کشور‌های همسو تعهدات خود عمل نکرده‌اند، و اینکه ایران همیشه پایبند به تعهدات بین‌المللی خود بوده، را منتشر کند. رسانه‌ها به‌جای پررنگ کردن برخی از مشکلات اقتصادی باید اقدامات مثبت کشور را منعکس کنند. اکنون برخی رسانه‌ها نه تنها واقع‌نمایی نمی‌کنند بلکه مانند رسانه‌های بیگانه به بزرگ‌نمایی ضعف‌ها و مشکلات کشور می‌پردازند. یکی از وظایف حرفهای و ملی رسانه‌ها، واقع‌نمایی موضوعات است. در حقیقت باید گفت، اگر رسانه‌ها واقع‌نمایی نمی‌کنند حداقل در مورد ضعف‌ها بزرگ‌نمایی نکنند.
باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به ۴۰ سالگی انقلاب اسلامی، رسانه‌ها خصوصا صداوسیما چگونه می‌توانند دستاورد‌های انقلاب و جمهوری اسلامی را به بهترین شکل و به دور از شعارزدگی به مردم منتقل کنند؟
نصراللهی: مقام معظم رهبری در حکمی به همه رؤسا به بحث امید تأکید فراوان داشتند. نظام دارای یک سری مشکلات بوده و هست یعنی در واقع این مشکلات را بر سر راه ما گذاشته‌اند. رسانه‌ها باید به این موضوع اشراف داشته باشند که نظام چه زمانی متولد شده و چه مسیری را از ابتدای انقلاب طی کرده است. رسانه‌ها باید بدانند که در طول این مسیر چه موانعی را چه کسانی سر راه این نظام قرار داده‌اند، همچنین این ملت با وجود همه موانع پیش رو چطور توانست این همه سال به ایستادگی خود ادامه دهد، این خود یک موفقیت بزرگ است که دشمنان این کشور هیچ‌گاه نتوانستند به آن اهدافی که می‌خواستد دست پیدا کنند. اکنون رسانه‌ها باید به دور از شعار به شکل فرآیندی، مستند و مستدل خدمات نظام را در کنار مشکلات و موانعی که بر سر راهش بوده واقع‌نمایی کند و در انعکاس خدمات نظام نگاه جنایی، سیاسی، فرد‌محور و رویدادمحور نداشته باشد؛ به‌علاوه باید سهمی را که دولت‌های مختلف در مشکلات پیش روی نظام داشته‌اند، به همه مردم نشان دهد.
اگر ما اکنون در عرصه‌های مختلف علمی، سیاسی، اجتماعی و دینی افتخار‌های بسیاری کسب کرده‌ایم، به دلیل آن است که دولت‌های قبلی و مختلف زحمت این نظام را کشیده‌اند، مهمترین توصیه‌ی من این است که به نظام نگاه بخشی نداشته باشیم و خدمات نظام را درک و مقایسه کنیم که آیا کشوری در دنیا می‌تواند با این همه مشکلات، مسائل و مصائبی وارده، ادامه حیات داشته باشد یا خیر. بنابر این رسانه باید سعی کند تا به صورت مستدل و به دور از شعار و تکرار زننده، مفاهیم را انتقال دهد.
انتهای پیام/
