کاهش ۸ متری دریاچه ارومیه در ۲۰ سال اخیر

مدیر دفتر منطقه‌ای ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: طی ۲۰ سال گذشته حدود هشت متر از پیکره‌ی آبی دریاچه ارومیه کاهش داشته است.

به گزارش ایسنا، خلیل ساعی در نشست هم اندیشی حفاظت محیط زیست استان با شورای استان و دستگاه‌های مسئول در احیای دریاچه، درباره آخرین وضعیت دریاچه ارومیه اظهار کرد: ۱۰ درصد از حق آبه دریاچه ارومیه از طریق آجی‌چای تامین می‌شود؛ سهم رودخانه‌های ورودی از جنوب دریاچه در تامین آب مورد نیاز آن ۶۵ درصد و سهم رودخانه آجی چای نیز برابر ۱۰ درصد است.

وی تاکید کرد: فرآیند احیای دریاچه ارومیه طی برنامه‌ای ده ساله (از سال ۹۳) دنبال می‌شود و مقرر بود این برنامه در سال ۱۴۰۲ به اتمام برسد، اما باید گفت که به علت تامین مالی ضعیف و تحقق ۴۵ درصدی اعتبارات، دو سال از برنامه‌ی احیا عقب هستیم.

ساعی با تاکید بر این‌که آذربایجان شرقی برابر با ۱۲۳ میلیون مترمکعب و آذربایجان غربی برابر با ۵۵ میلیون متر مکعب پساب خود را به دریاچه ارومیه روانه می‌کند، گفت: از زمانی که خشک شدن دریاچه ارومیه شروع شده، سالانه برابر با ۴۰ سانتی‌متر از پیکره‌ی دریاچه‌ی ارومیه کاهش می‌یافت، اما پس از اهتمام دولت تدبیر و امید در این رابطه و تصمیم‌گیری برای احیا، سطح آب دریاچه در حال تثبیت بوده و اکنون نیز صرفا یک سانتی متر پیکره‌ی آبی دریا کاهش داشته است.

وی با اشاره به این‌که طی ۲۰ سال گذشته حدود هشت متر از پیکره‌ی آبی دریاچه ارومیه کاهش داشته است، افزود: در راستای کنترل و تثبیت ریزگرد‌های نمکی که از موضوعات اصلی دولت بود، ۸۲۰۰۰ هکتار سطح کانون‌های فوق بحرانی تولید ریزگرد در حاشیه دریاچه در سال ۹۳ شناسایی شد که برابر با ۱۷۹۰۰ هکتار آن از طریق اجرای عملیات بیولوژیکی مهار شده و برابر با ۲۸۰۰۰ هکتار نیز از طریق زیر پیکره آبی رفتن دریاچه در سال ۹۵ مهار شده است.

ساعی با بیان این‌که طی سال‌های ۹۲ تا ۹۴ تراز آبی دریاچه ارومیه صرفا یک سانتی‌متر کاهش داشته است، افزود: مهندسانی از ژاپن، استرالیا، هند و... نیز به دلیل اهمیت بالای دریاچه ارومیه در این رابطه مطالعاتی انجام داده و همکاری‌هایی با ستاد احیا دارند.

وی با تاکید بر این‌که اگر روند خشک شدن دریاچه ارومیه همانند سابق (پیش از اجرای برنامه‌ی احیا) تداوم می‌یافت، شاهد "نابودی بخش جنوبی دریاچه و عدم امکان احیای آن برای همیشه" بودیم، تشریح کرد: تراز سطح آب دریاچه ارومیه در مهر ماه سال جاری برابر ۱۲۷۰.۲۷ متر مکعب بوده و این میزان در مهر ماه سال گذشته برابر با ۱۲۷۰.۲۸ بوده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان نیز در این نشست با بیان این‌که عوامل متعددی در خشکی دریاچه ارومیه نقش داشته‌اند که سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان یک ارگان حاکمیتی و نظارتی در راستای شناسایی آن عوامل یک سری طرح‌های مطالعاتی و اجرایی انجام داده است، گفت: "ارزیابی پل میانگذر که یکی از عوامل خشکی دریاچه ارومیه است" از جمله تحقیقات ما بوده و در زمان احداث این پل میانگر باید ارزیابی توسط اداره راه ارائه داده می‌شد.

حمید قاسمی با بیان اینکه دریاچه ارومیه حالت چرخشی برای جلوگیری از رسوب موارد معلق از جمله نمک دارد، افزود: این حالت چرخشی باعث می‌شد که رسوب زودتر اتفاق نیافتد. با توجه به اینکه ارزیابی زیست محیطی در حین احداث پل مورد توجه قرار نگرفته بود، ما خود با هماهنگی ستاد و همکاری دانشگاه تبریز این طرح را کار کرده و راهکار‌های اصلاحی را ارایه دادیم.

وی در ادامه به حق آبه دریاچه نیز اشاره کرد و افزود: در این رابطه نیز "نیاز زیستی رودخانه‌هایی که وارد دریاچه می‌شوند" با همکاری دانشگاه تربیت مدرس کار شده و به سازمان آب ابلاغ شده تا حق آبه رودخانه‌ها و دریاچه نیز بر اساس برآورد تامین شود.

وی خاطرنشان کرد: در رابطه با حفاظت از تالاب‌های اقماری اطراف دریاچه ارومیه، چون "قوری گل و قره قشلاق" نیز یک سری اقدامات اجرایی در راستای حفظ این تالاب‌ها برای پرندگان مهاجر و حیات وحش آن انجام داده‌ایم.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای استان و نماینده‌ی این شرکت در ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز در این نشست با ارائه‌ی گزارشی از پروژه‌های اجرایی شرکت آب منطقه‌ای استان در راستای احیای دریاچه ارومیه، افزود: کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی حوضه آبریز، تامین آب از منابع جدید، اقدامات مطالعاتی و نرم افزاری، اقدامات حفاظتی و کاهش اثرات، کنترل و کاهش برداشت از منابع آبی سطحی و زیرزمینی حوضه و تسهیل و افزایش حجم آب ورودی به دریاچه از طریق اقدامات فیزیکی و سازه‌ای اجزای اصلی نقشه راه احیای دریاچه است.

مجتبی جلیل‌زاده افزود: اکنون مردم و کشاورزان "حق آبه" برای دریاچه ارومیه را قبول کرده اند و به این نتیجه رسیده‌اند که دریاچه نیز حق آبه دارد، این موضوع بسیار اهمیت داشته و یکی از اقدامات فرهنگی انجام گرفته است.

وی با اشاره به کاهش تولید آب توسط رودخانه‌ها و تولید ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب از طریق رودخانه آجی چای، گفت: در تبدیل آب‌ها به روان آب مشکل داریم و بطور متوسط ۵۰ درصد سهم استان از روان‌آب‌ها کاهش یافته است.

وی با تاکید بر این‌که بیشترین میزان روان آب از طریق آجی چای به دریاچه ارومیه وارد می‌شود، گفت: رودخانه لایروبی شده و هر آبی که هدایت می‌شود به پیکره‌ی آبی دریاچه ارومیه متصل می‌شود.

جلیل‌زاده در ادامه به برنامه ابلاغی رهاسازی آب به دریاچه ارومیه در سال‌جاری نیز اشاره کرد و افزود: برنامه ابلای رهاسازی آب از سد قلعه چای (از ۲۶ فروردین تا پنجم خرداد ماه) برابر با پنج میلیون مترمکعب بوده که عملکرد آب رهاسازی شده از این سد برابر با ۱۰ میلیون مترمکعب است.

وی با بیان این‌که برابر با ۱۳۰ کیلومتر از رودخانه‌ها را به سمت دریاچه ارومیه آزادسازی کردیم، تاکید کرد: برخی از رودخانه‌ها را نیز فراهم می‌کنیم تا به سمت دریاچه جاری شوند.

نماینده سازمان جهادکشاورزی استان نیز در این نشست با ارائه‌ی گزارشی از اقدامات این سازمان در راستای احیای دریاچه ارومیه، اجرای "کشاورزی حفاظتی" را از جمله اقدامات این سازمان در رابطه با احیای درایچه ارومیه دانست و گفت: طرح جامع زراعت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه را در چارچوب وظایف خود در راستای احیای دریاچه ارومیه است که اولیت اقدام در این طرح کشاورزی حفاظتی است و عمده‌ترین کار در این نوع کشت، "کشت مستقیم" است.

میرمحسن موسوی با بیان این‌که استفاده از ارقام اصلاح شده‌ی سازگار با شرایط اقلیمی و استفاده از ماشین‌آلات متناسب با شرایط موجود از دیگر مواردی است که در قالب طرح زراعت پیگیری می‌شود، گفت: سال گذشته حدود ۵۰ دستگاه کشت مستقیم توزیع شد و امسال نیز این موضوع در دستور کار قرار دارد.

وی با بیان این‌که در چارچوب رسالت‌های سازمان نیز طرح جامع ترویج، پیگیری می‌شود، افزود: منابع آبی در وضعیت مناسبی قرار ندارد و ضرورت دارد که در این رابطه دستگاه‌های اجرایی دست به دست هم داده و کمک کنند.

نماینده شرکت آب و فاضلاب استان نیز در این نشست با بیان این‌که در ابتدا مقرر بود که پساب‌های تولید شده‌ی شش شهر را بعد از تصفیه و با کیفیت مورد قبول سازمان حفاظت محیط زیست، به دریاچه ارومیه هدایت کنیم، گفت:، اما بعدا طبق صلاحدید ستاد احیا، تنها دو شهر "تبریز و آذرشهر" تامین اعتبار شده و به مرحله اجرایی وارد شدند.

علی عباسی با بیان این‌که در این رابطه ۴۲۰ میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز برای تولید ۱۲۵ میلیون مترمکعب پساب پیش بینی شده بود، افزود: متاسفانه تاکنون اعتبارات بطور کامل تامین نشده و از ۴۲۰ میلیارد تومان برابر با ۲۴۶ میلیارد آن تخصیص یافته شده بود که در نهایت ۱۲۰ میلیارد تومان آن محقق شد.

وی در ادامه افزود: طبق تفاهم‌نامه در سال ۹۳ مقرر بود که ۲۳۰۰ کیلومتر شبکه داخل شهر برای دو میلیون و ۳۵۰ هزار نفر لوله‌گذاری شود که تا به امروز ۷۵ درصد آن لوله گاری شده و ۴۹۱ فقره انشعاب به مردم واگذار شده است.

وی با بیان این‌که تعهد داشتیم ۳۰۰ کیلومتر فاضلاب را لوله گذاری کرده و مدول دوم تصفیه خانه فاضلاب تبریز را با ظرفیت ۷۵ میلیون مترمکعب احداث کرده و به همراه پساب مدول اول در مجموع ۱۲۵ میلیون مترمکعب پساب به ستاد احیا تحویل دهیم، گفت: در سال ۹۳ برابر با ۵۷ درصد جمعیت تبریز تحت پوشش شبکه‌ی فاضلاب بودند که در سال ۹۷ برابر با ۷۵ درصد مردم تبریز تحت پوشش شبکه‌ی فاضلاب قرار گرفتند.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی نیز در این نشست با ارائه‌ی گزارشی از عملکرد این دستگاه در راستای احیای دریاچه ارومیه بیان کرد: "مطالعه بررسی اثرات جاده میانگذر بر اکوسیستم دریاچه و ارائه طرح اجرایی برای راهکار‌های اصلاحی" از جمله طرح‌های تحقیقاتی بود که نتایج این تحقیقات با چهار پیشنهاد "اولویت اول: دوبازشدگی به طول ۵۰۰ متر به فواصل ۲.۵ و پنج کیلومتر از محل بازشدگی فعلی، اولویت دوم: دوبازشدگی، اولی بطول ۵۰۰ متر به فاصله ۱.۵ کیلومتر از بازشدگی فعلی و دومی به طول هزار متر به فاصله سه کیلومتر از بازشدگی فعلی، اولویت سوم: بازشدگی بطول هزار متر به فاصله سه کیلومتر از بازشدگی فعلی، اولویت چهارم: بازشدگی بطول ۳۰۰۰ متر از محل بازشدگی فعلی" همراه بود.

میرمحسن حسینی قمی در رابطه با شناسایی و اولویت بندی کانون‌های ایجاد گرد و بار در بستر و حریم دریاچه نیز گفت: تعیین کانون‌های مستعد تولید گرد و غبار در دو اولویت "کانون‌های با اولویت یک به مساحت ۸۲۰۰۰ هکتار و کانون‌های با اولویت دو به مساحت ۳۵۰۰۰ هکتار" شناسایی شده اند.

وی اجرای قرق، افزایش حفاظت فیزیکی جهت جلوگیری از تخریب و شخم غیرمجاز در رودخانه‌های منتهی به دریاچه، تهیه اطلس تالاب‌های استان، فعال سازی گیرنده ماهواره‌ای دانشگاه تبریز جهت پایش تغییرات دریاچه و کانون‌های ریزگرد و اتصال به مرکز پایش و آینده پژوهی، مطالعات تعیین مرز و حریم اکولوژیک تالاب قره قشلاق و... نیز از جمله دیگر اقدامات بوده است.

غلامحسین مسعودی ریحان، رییس شورای اسلامی استان نیز در این نشست با تاکید بر اهمیت احیای دریاچه ارومیه بر همکاری تمامی نهاد و سازمان‌ها در این رابطه تاکید کرد.