به نظر نمی‌رسد طرف‌های حاضر در بن‌بست درگیری لیبی علاقه‌ای به راهکار دیپلماتیک داشته باشند. با اینکه آمریکا می‌تواند از نفوذ خود برای ایجاد گفتگو میان آن‌ها استفاده کند، اما به نظر می‌رسد خلاف آن را انجام می‌دهد.
به گزارش خبرآنی، خبرگزاری دویچه وله در گزارشی درباره نقش آمریکا در وضعیت فعلی در لیبی نوشته است: "در لیبی جنگی در جریان است. طرابلس، پایتخت این کشور از ماه آوریل تحت محاصره شبه‌نظامیان وابسته به خلیفه حفتر، فرمانده "ارتش ملی لیبی" بوده است. این اقدام تا به امروز نقطه اوج تنش‌ها میان دو گروه در حال رقابت برای رهبری لیبی یعنی حفتر و نیروهایش در شرق کشور و دولت به رسمیت شناخته شده از سوی سازمان ملل به رهبری فائز السراج در شمال غرب لیبی بوده است.
اردوگاه آوارگان تاجوراء در شرق طرابلس اوایل ماه ژوئیه بین خط مقدم دو جناح گیر افتاد. طبق گزارش سازمان ملل، ۵۳ تن در دو حمله هوایی که علیه این اردوگاه انجام شد جان باختند و حدود ۱۳۰ تن مجروح شدند. سازمان ملل اظهار کرد که این حملات می‌توانند شامل جنایات جنگی شوند. احتمال تصادفی بودن این حمله می‌تواند کنار گذاشته شود زیرا هر دو طرف درگیری اطلاعات جغرافیایی این اردوگاه را دریافت کرده بودند تا دقیقاً از بروز چنین حمله‌ای جلوگیری شود. دولت توافق ملی که به طور بین‌المللی به عنوان رهبری لیبی به رسمیت شناخته می‌شود حفتر و ارتش ملی لیبی را مسئول این حمله می‌داند. با این حال حفتر هرگونه مسئولیت را در این حادثه تکذیب کرده است.
شورای امنیت سازمان ملل این حملات را با شدیدترین لحن محکوم کرد و قصد داشت با انتشار بیانیه‌ای رسمی بر آن تاکید کند اما هیئت نمایندگان آمریکا از نفوذ خود برای توقف این اقدام استفاده کرد و دلیل خاصی برای آن مطرح نکرد. محکوم کردن این حمله از سوی سازمان ملل می‌تواند انتقادی از رویکرد حفتر باشد؛ دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا در ماه آوریل به طور علنی از حفتر اعلام حمایت کرد.
تغییر رویه در سیاست آمریکا
طبق بیانیه‌ای از سوی کاخ سفید، دونالد ترامپ در تماسی تلفنی که ۱۵ آوریل با حفتر داشت "نقش برجسته حفتر در مبارزه با تروریسم و حفاظت از منابع نفتی لیبی را به رسمیت شناخت". این بیانیه چندین روز پس از این تماس تلفنی منتشر شد. در این بیانیه آمده است: این دو مقام درباره دیدگاه خود برای گذار لیبی به سوی نظامی باثبات، دموکراتیک و سیاسی گفتگو کردند.
حفتر در گفتگوهای جهانی خود را نماینده‌ای برای لیبی آزاد معرفی می‌کند که افراطگرایان جایی در آن ندارند. او ادعا می‌کند رهبر قدرتمندی است که سازمان‌های تروریستی مانند داعش را از کشور بیرون کرده است و این ادعا قطعاً باب میل ترامپ است.
علنی کردن گفتگو با حفتر اما اقدامی غیرمعمول از سوی آمریکا بود زیرا واشنگتن به طور رسمی همچنان دولت تحت رهبری سراج را به عنوان دولت قانونی لیبی به رسمیت می‌شناسد. مایک پامپئو، وزیر امور خارجه آمریکا چند روز پیش از این تماس تلفنی شدیداً از حمله حفتر به طرابلس انتقاد کرده بود. او در تاریخ هشتم آوریل گفت: ما به روشنی مخالفت خود را با حمله نظامی نیروهای خلیفه حفتر ابراز کرده‌ایم و خواستار توقف سریع این عملیات نظامی علیه پایتخت لیبی هستیم.
تماس تلفنی دوستانه ترامپ اما پیامی دیگر را منعکس می‌کند و به گفته جفری فلتمن، دیپلمات آمریکایی و معاون سابق دبیرکل سازمان ملل در امور سیاسی، آمریکا به حفتر چراغ سبزی برای ادامه رویه‌اش داده است و این امری فاجعه‌بار است.
فلتمن در این باره به دویچه وله گفت: آمریکا سعی می‌کند هر دو رویکرد را برای خود حفظ کند؛ نه به نظر بیاید که از حمله بی‌رحمانه نظامی به طرابلس حمایت می‌کند و نه به حفتر پشت کند. حمایت از اقدام حفتر در طرابلس اشتباهی است که امیدها را برای دستیابی به روند سیاسی موفقیت‌آمیز در لیبی تضعیف می‌کند.
حفتر احترام اندکی برای دموکراسی قائل است
آمریکا تنها عضو شورای امنیت نیست که از حفتر حمایت می‌کند. روسیه و فرانسه به طور رسمی دولت توافق ملی را به رسمیت می‌شناسند اما بنا به گفته کارشناسان، این کشورها همزمان از حفتر نیز حمایت می‌کنند. علاوه بر آن، چندین کشور منطقه تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل را که در سال ۲۰۱۱ وضع شد، نادیده می‌گیرند. مصر و امارات تسلیحات حفتر را تامین می‌کنند و ارتش ملی لیبی را به لحاظ مالی حمایت می‌کنند. هر دوی این کشورها شرکای آمریکا هستند اما دولت ترامپ از نفوذ خود برای جلوگیری از تامین تسلیحات نیروهای حفتر استفاده نکرده است.
فدریک وری، پژوهشگر ارشد "پژوهشکده موسسه کارنگی برای صلح بین‌المللی" می‌گوید: واشنگتن به حامیان منطقه‌ای حفتر که تحریم‌های سازمان ملل را نقض می‌کنند، چراغ سبز نشان داده و این برای صلح و منافع آمریکا بسیار مخرب است.
وری که در سال ۲۰۱۴ با حفتر ملاقاتی داشته، بر این باور است که توقف کمپین نظامی او بدون اعمال فشار از سوی یک طرف سوم نامحتمل است. این پژوهشگر سیاسی می‌گوید: او احترام بسیار اندکی برای دموکراسی و سیاست تکثرگرایانه قائل است. او معتقد است حاکمیت لیبی باید توسط دستی قدرتمند و ترجیحاً تحت رهبری او صورت گیرد.
نفوذ خارجی مولفه‌ای تعیین‌کننده است
در حال حاضر به نظر نمی‌رسد نه حفتر و ارتش ملی لیبی و نه دولت توافق ملی در حال کار بر روی راهکاری دیپلماتیک باشند. به همین دلیل است که اقدام کشورهای دیگر امری حیاتی برای حل بن‌بست لیبی است. فدریک وری در این باره می‌گوید: آمریکا باید پیش از هر چیز خواستار آتش‌بس شود. باید قاطعانه همه طرف‌ها را مسئول اقداماتشان در صحنه جنگ بداند. آمریکا مهم‌تر از هر چیز باید نفوذ دیپلماتیک خود را علیه کشورهای منطقه که در لیبی مداخله می‌کنند، به این کشور تسلیحات می‌فرستند و در آتش جنگ هیزم می‌ریزند، به کار گیرد.
این کارشناس با این حال احتمال نمی‌دهد که آمریکا بر متحدان کلیدی خود یعنی مصر و امارات اعمال فشار کند. او در این خصوص اظهار کرد: به دلیل نگرانی‌های آمریکا و روابط شخصی ترامپ با این دو کشور، فکر نمی‌کنم این اتفاق رخ دهد. علاوه بر آن مولفه‌های منطقه‌ای دیگری از جمله نگرانی از ایران هم وجود دارند.
فلتمن هشدار داد، اگر قدرت‌های جهانی مانند آمریکا به روند صلح سیاسی در لیبی پایبند نباشند و طرف‌های این درگیری را پای میز مذاکره نیاورند، این جنگ داخلی می‌تواند پیامدهای هولناکی برای مردم لیبی و به ویژه طرابلس داشته باشد. هر دو طرف باید در نهایت آستین بالا بزنند و اختلافات خود را از راه سیاسی حل کنند. در غیر این صورت، این مساله می‌تواند به راحتی به آنچه در حلب گذشت، تبدیل شود و هیچکس خواستار چنین چیزی نیست."
انتهای پیام
